Στο σημερινό αγώνα με την Εθνική μας (15.00) οι παίκτες της Νέας Ζηλανδίας θα παραταχθούν... χορεύοντας. Και δεν είναι σχήμα λόγου αυτό, αλλά η πραγματικότητα. Οι Νεοζηλανδοί, όπως κάνουν πριν από κάθε αγώνα τους, θα σταθούν μπροστά από τον Αντετοκούνμπο, τον Μπουρούση, τον Σλούκα και τα άλλα παιδιά μας και θα χορέψουν τη haka τους. Τον τελετουργικό χορό, που έχει τις ρίζες του στην παράδοση των Μαορί, των ιθαγενών κατοίκων της Νέας Ζηλανδίας.
Υπάρχουν πολλά είδη haka. Οι ομάδες της Νέας Ζηλανδίας, που μετέχουν στις διεθνείς διοργανώσεις σε όλα τα αθλήματα χορεύουν τη haka "Ka Mate". Αυτήν χόρευαν και οι Tall Blacks (το παρατσούκλι της εθνικής ομάδας μπάσκετ της χώρας) μέχρι το 2006. Όταν εκείνη τη χρονιά ο Νέναντ Βούτσινιτς αντικατέστησε τον Ταμπ Μπάλντουιν στον πάγκο της Εθνικής, θέλησε να κάνει κάτι ξεχωριστό, μοναδικό, κάτι που να αντιπροσωπεύει την ιστορία και την κουλτούρα της Νέας Ζηλανδίας.
Σε συνεργασία, λοιπόν, με την ομοσπονδία της χώρας παράγγειλε στον Παόρα Γουινιτάνα, διεθνή παίκτη με καταγωγή από τους Μαορί, να φτιάξει μια haka ειδικά για την Εθνική ομάδα μπάσκετ. "Πήγα πίσω στο Χοκς Μπέι, στην πατρίδα μου, και μίλησα με τους προγόνους μου, ειδικά τον Ντον Χουτάνα, φύλακα της φυλής μας και μέντορά μου. Του ζήτησα να υποστηρίξει τον σκοπό μας κι αυτός το έκανε. Έτσι συνθέσαμε μαζί τη haka των Tall Blacks. Την Tu Kaha", λέει.
Τι είναι η Tu Kaha;
Λίγους μήνες αφότου σταμάτησε το μπάσκετ, το 2017, ο Παόρα Γουινιτάνα ανακηρύχθηκε από την ομοσπονδία μπάσκετ της χώρας σε Πολιτιστικό Πρεσβευτή στην Εθνική ομάδα. Αποστολή του είναι να μυεί κάθε νέο παίκτη που καλείται να φορέσει τη φανέλα του αντιπροσωπευτικού συγκροτήματος της χώρας στις αρχές και τις αξίες της Νέας Ζηλανδίας και των Tall Blacks. Και φυσικά να διδάσκει την Tu Kaha.
Είναι επομένως ο πλέον αρμόδιος για να εξηγήσει σε όλο τον υπόλοιπο κόσμο τι ακριβώς είναι αυτή η Tu Kaha και ποιος ο συμβολισμός της:
"Όταν βλέπεις για πρώτη φορά τη haka, μπορεί να πιστέψεις ότι αυτοί που χορεύουν απέναντί σου έχουν έρθει για να σε σκοτώσουν, να σε εξοντώσουν. Υπάρχουν πράγματι πολλές haka στη Νέα Ζηλανδία που στέλνουν αυτό ακριβώς το μήνυμα, όχι όμως και η Tu Kaha.
O σκοπός της Tu Kaha είναι να μας βοηθήσει να μείνουμε δυνατοί όχι μόνο ως Tall Blacks ή ως μπασκετμπολίστες, αλλά ως άνθρωποι, ως Νεοζηλανδοί. Ένας από τους στίχους λέει: "Tuturu whakamaua kia tina", που σημαίνει "τιμάμε το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον". Με αυτό τον τρόπο αναγνωρίζουμε όλους όσοι έφυγαν πριν από εμάς, όλους όσοι θα έρθουν μετά από εμάς και αποδεχόμαστε την ευθύνη να ετοιμάσουμε το δρόμο για το μέλλον. Δεν είμαστε δυνατοί επειδή αυτοί οι 12, που βλέπετε, στέκονται απέναντί σας, είμαστε δυνατοί επειδή εσείς στέκεστε απέναντι σε όλους τους Tall Blacks και όλους τους Νεοζηλανδούς.
Η Tu Kaha αποκαλύπτει επίσης το μυστικό της επιτυχίας των Tall Blacks μέσα από την ιστορία του Τάνε και του ιερού ταξιδιού του στον πιο ψηλό Παράδεισο σε αναζήτηση των τριών καλαθιών της γνώσης. Μιλάμε για τους ανέμους του Tāwhirimāte, ο οποίος στην κουλτούρα μας είναι ο φύλακας των ανέμων και φέρνει τις Hurunuku και Ηururangi, τις δύο πιο ισχυρές δυνάμεις του, προσπαθώντας να σταματήσει τον Τάνε από το να γίνει επιτυχημένος. Η Tu Kaha μας διδάσκει ότι ο Τάνε χρησιμοποίησε τις πιο ισχυρές δυνάμεις για να ξεπεράσει την πιο δυνατή αντιπαλότητα και να νικήσει.
Ξέρουμε ότι η Νέα Ζηλανδία δεν θεωρείται παγκόσμια δύναμη στο μπάσκετ, όπως οι Αμερικανοί, οι Ισπανοί, οι Αργεντινοί, οι Αυστραλοί ή τα ευρωπαϊκά έθνη, αλλά είμαστε η Νέα Ζηλανδία. Και όπως το δέντρο Kahikatea, δεν έχουμε τα αστέρια που βλέπει κανείς στο ΝΒΑ, δεν είναι αυτό το στιλ μας. Ο τρόπος των Tall Blacks είναι να δουλεύουμε όλοι ως ένα. Η πραγματική μας δύναμη δεν είναι να βασιζόμαστε τόσο στη φυσική μας δύναμη, όσο στην πνευματική σκληράδα μας, την ισχύ και την ανθεκτικότητά μας, το ότι εμείς οι Νεοζηλανδοί δεν φοβόμαστε ποτέ, αλλά παλεύουμε πάντα ως το τέλος".
To δέντρι Kahikatea και το μήνυμα της Tu Kaha
Κάπου εδώ πρέπει να εξηγήσουμε τι είναι το δέντρο Kahikatea, που αναφέρει ο Γουινιτάνα. Είναι το πιο ψηλό δέντρο που ευδοκιμεί στη Νέα Ζηλανδία. Μπορεί να φτάσει σε ύψος τα 55 μέτρα και δεν φυτρώνει ποτέ μόνο του, αλλά σχηματίζει δάση με άλλα δέντρα του ίδιου είδους. Οι ρίζες του απλώνονται τόσο πολύ, ώστε μπερδεύονται με τις ρίζες των άλλων δέντρων Kahikatea και αναπτύσσουν ένα πανίσχυρο σύμπλεγμα κάτω από το έδαφος, το οποίο δεν μπορεί με τίποτα να διαρραγεί. Άρα ο συμβολισμός είναι προφανής: ψηλό, όπως οι μπασκετμπολίστες, πότε μόνο του, όπως οι ομάδες, και καλά ριζωμένο και ενωμένο με τα υπόλοιπα.
"Στην Tu Kaha - συνεχίζει ο Γουινιτάνα - το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: ‘He aha tatau e tu tonu ai?’, που σημαίνει "πώς μπορούμε να στεκόμαστε απέναντι σε σας, τους αντιπάλους μας, την πιο δυνατή θύελλα;". Και αμέσως δίνουμε την απάντηση: ‘He pakiaka, toi Ariki, toi Uru tapu,’, που σημαίνει: "Η δύναμή μας βρίσκεται στις ρίζες μας". Αυτός είναι ο σύνδεσμος που μας ενώνει με την ανώτερη δύναμη. Αυτή είναι η μοναδικότητά μας ως πολιτισμός. Αυτό μας κάνει να ξεχωρίζουμε.
Για μας το μήνυμα της Tu Kaha, το να είμαστε μαζί δυνατοί δηλαδή, διαμορφώνει τη συνείδησή μας ως Νεοζηλανδούς. Οπότε, όταν χορεύουμε την Tu Kaha στην αρχή κάθε αγώνα, θέλουμε όλοι οι Νεοζηλανδοί να είναι στο πλευρό μας, διότι πρόκειται για τους ανθρώπους που έφυγαν πριν από εμάς, που είναι μαζί μας τώρα και που θα έρθουν όταν εμείς θα έχουμε φύγει. Αυτό μάς δίνει την πραγματική δύναμή μας. Αυτό, λοιπόν, εννοούμε όταν λέμε ότι οι Tall Blacks εκπροσωπούν όλους τους Νεοζηλανδούς μέσα από το μήνυμα που περνάμε μέσω της Tu Kaha. Και ελπίζουμε ότι και οι Νεοζηλανδοί θα είναι στο πλευρό μας. Μαζί είμαστε δυνατοί, μαζί μπορούμε να ξεπεράσουμε όλες τις προκλήσεις".
