Η Εθνική ετοιμάζεται για την παρουσία της στη μεγάλη γιορτή του ευρωπαϊκού μπάσκετ και το Basketa.gr κάνει αναδρομή στη διαδρομή της «γαλανόλευκης» και στις κορυφαίες στιγμές του παρελθόντος, ελπίζοντας ότι οι επόμενες δε θα αργήσουν να έρθουν.
Το Ευρωμπάσκετ 2025 αποτελεί την 29η παρουσία μας στη μεγάλη γιορτή του ευρωπαϊκού μπάσκετ. Από το... σωτήριον έτος 1987, μάλιστα, δεν έχουμε χάσει ποτέ τη θέση μας, κάτι που νωρίτερα δεν ήταν δεδομένο. Σε ένα βαθμό, αυτή η 18η σερί συμμετοχή δείχνει το τι κληρονομιά μας άφησε εκείνη η μοναδική επιτυχία, που παραμένει μια από τις σπουδαιότερες στην ιστορία του ελληνικού αθλητισμού.
Η Εθνική, φυσικά, δεν υπήρχε μονάχα από το 1987 κι έπειτα. Αποτελεί μια ιστορία πολλών ετών νωρίτερα, με παρελθόν περίπου 40 ετών πριν από τη μεγάλη εκείνη στιγμή των «τιμίων γιγάντων» έναντι της Σοβιετικής Ένωσης στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, για να ακολουθήσουν και οι επόμενες μεγάλες στιγμές. Μια τέτοια «κυνηγάμε» και επιθυμούμε διακαώς στην χώρα μας και άπαντες ευελπιστούν, ότι θα έρθει η ώρα... να ξεδιψάσουμε και να διαβεβαιώσουμε, ότι με τον τρόπο του, το μπάσκετ παραμένει «αδιάβροχο» και οδηγεί ένα έθνος, που για πολλούς λόγους νιώθει ανάγκη να του αποτανθεί και να βρει την ελπίδα.
Από το 1949 μέχρι και στις μέρες μας, λοιπόν, πολλές όμορφες και δύσκολες στιγμές έχουν γραφτεί στο βιβλίο της ιστορίας του ελληνικού μπάσκετ. Το Basketa.gr κάνει μια αναδρομή στις πιο σπουδαίες επιτυχίες μας, ελπίζοντας ότι η επόμενη δεν είναι πολύ μακριά.
Το ιστορικό πρώτο μετάλλιο σε... όραμα Απόστολου Νικολαΐδη
«Χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία να κερδίσουμε το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα. Αν δεν έλειπαν οι στρατευμένοι Χολέβας, Δημητρόπουλος και Γαρυφαλλίδης κι αν δεν τραυματιζόταν ο αρχηγός μας ο Πανταζόπουλος θα είχαμε σημαντικές ελπίδες για το χρυσό μετάλλιο», είχε πει ο Απόστολος Νικολαΐδης για κάτι που τότε φαινόταν... τουλάχιστον ουτοπικό.
Στην πρώτη συμμετοχή της σε Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα η «γαλανόλευκη» κατάφερε να ανέβει στο βάθρο των νικητών, στο Κάιρο. Με απολογισμό τέσσερις νίκες και δύο ήττες το αντιπροσωπευτικό συγκρότημα έγραψε ιστορία, κατακτώντας την τρίτη θέση, με πρώτη και αήττητη τη διοργανώτρια Αίγυπτο και δεύτερη με 5-1 τη Γαλλία.
Από τότε, βέβαια, έχει κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι, με τη χώρα μας να έχει αναδεχθεί δύο φορές πρωταθλήτρια Ευρώπης, το 1987 στο ΣΕΦ και το 2005 στο Βελιγράδι, ενώ έχει κατακτήσει ακόμα ένα ασημένιο μετάλλιο το 1989 στο Ζάγκρεμπ κι ακόμα ένα χάλκινο μετάλλιο το 2009 στο Κατοβίτσε της Πολωνίας.
Ομοσπονδιακός τεχνικός ήταν ο Γιώργος Καρατζόπουλος και την αποστολή στην Αίγυπτο αποτελούσαν οι εξής παίκτες: Τάκης Ταλιαδώρος (ΧΑΝΘ), Σωκράτης Αποστολίδης (Σπόρτιγκ), Αλέκος Αποστολίδης (Σπόρτιγκ), Στέλιος Αρβανίτης (Παναθηναϊκός), Νίκος Σκυλακάκης (Τρίτων), Νίκος Νομικός (Πανελλήνιος), Νίκος Μήλας (Παναθηναϊκός), Μίσσας Πανταζόπουλος (Παναθηναϊκός), Αλέκος Σπανουδάκης (Ολυμπιακός), Ιωάννης Λάμπρου (Παναθηναϊκός), Φαίδων Ματθαίου (Παναθηναϊκός), Νίκος Μπουρνέλος (Πανελλήνιος) και Θανάσης Κωστόπουλος (Πανελλήνιος).
Πρώτος σκόρερ της ελληνικής ομάδας ήταν ο Φαίδων Ματθαίου, ο οποίος αναδείχθηκε και πρώτος ριμπάουντερ του τουρνουά. Πρώτος σκόρερ και πολυτιμότερος παίκτης της διοργάνωσης ήταν ο Τούρκος Χουσεΐν Οζτούρκ.
Το Ευρωμπάσκετ 1949 ήταν το πρώτο που φιλοξενήθηκε, εξ ολοκλήρου, εκτός Ευρώπης. Το 2001 έγινε στην Άγκυρα και στην Αττάλεια και το 2017 ένας όμιλος φιλοξενήθηκε στο Τελ Αβίβ. Δεν υπολογίζουμε τις διοργανώσεις που έλαβαν χώρα στην Κωνσταντινούπολη, αφού διεξήχθησαν σε γήπεδο στην ευρωπαϊκή πλευρά της πόλης.
Το 1949 η συμμετοχή ήταν μικρή και κάθε άλλο παρά… ευρωπαϊκή. Τα έξοδα ενός τόσο δύσκολου ταξιδιού κατάφεραν να καλύψουν μόλις τέσσερις ομάδες της γηραιάς ηπείρου. Έτσι, προσκλήθηκαν η Συρία και ο Λίβανος, για να καλύψουν τις θέσεις. Οι Εθνικές έπαιξαν όλες με όλες και η νικήτρια αναδείχθηκε βάσει των αποτελεσμάτων του.
Τα αποτελέσματα της Εθνικής Ελλάδας: Ελλάδα-Ολλανδία 46-28, Ελλάδα-Λίβανος 45-36, Ελλάδα-Τουρκία 54-41, Ελλάδα-Γαλλία 36-41, Ελλάδα-Συρία 49-46 και Ελλάδα-Αίγυπτος 39-50.
Η Σοβιετική Ένωση, ως εν ενεργεία πρωταθλήτρια Ευρώπης, θα μπορούσε να φιλοξενήσει τους αγώνες, αλλά εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου δεν δέχθηκε ούτε καν να αγωνιστεί. Η Διεθνής Ομοσπονδία Καλαθοσφαίρισης απευθύνθηκε στην Τσεχοσλοβακία, να αναλάβει τη διοργάνωση, αλλά απάντησε αρνητικά. Εξάλλου, είχε διοργανώσει το προηγούμενο Ευρωμπάσκετ, δύο χρόνια πριν στην Πράγα.
Ελλείψει λύσεων η FIBA έδωσε τη διοργάνωση στην Αίγυπτο, που ήταν το μοναδικό μέλος της από την Αφρική. Φυσικά, δεν υπήρχε τότε η FIBA Africa. Οι Αιγύπτιοι είχαν εγγραφεί στη FIBA Europe και, μάλιστα, είχαν συμμετάσχει και στο Ευρωμπάσκετ 1937, τερματίζοντας 8οι, αλλά και σε εκείνο του 1947, κατακτώντας το χάλκινο μετάλλιο.
Η Ιταλία, η Γαλλία, η Τουρκία, η Ολλανδία και η Ελλάδα είχαν δηλώσει αρχικά συμμετοχή, ωστόσο η πρώτη την απέσυρε, καθώς έντεκα ημέρες πριν από το τζάμπολ η ποδοσφαιρική Τορίνο ξεκληρίστηκε όταν το αεροπλάνο που μετέφερε την αποστολή από τη Λισαβόνα, όπου είχε δώσει φιλικό με την Μπενφίκα, συνετρίβη στο λόφο της Σουπέργκα. Από τους 31 επιβαίνοντες (δεκαοκτώ ποδοσφαιριστές, έξι προπονητές και παράγοντες, τρεις δημοσιογράφοι και τέσσερα μέλη πληρώματος) δεν επέζησε κανείς. Οι Ιταλοί, σε ένδειξη πένθους, αποφάσισαν να μην ταξιδέψουν στην Αίγυπτο.
Η νύχτα όπου... το μπάσκετ γεννήθηκε και η απόδειξη ότι δεν τους νικήσαμε τυχαία
Η σκηνή ήταν έτοιμη και η ώρα για τον μεγάλο τελικό είχε έρθει. Απέναντι από την εθνική ομάδα, για δεύτερη φορά στη διοργάνωση, το απόλυτο φαβορί, η Σοβιετική Ένωση του "δάσκαλου" Αλεξάντερ Γκομέλσκι, χωρίς τον Σαμπόνις, αλλά με πόσους ακόμα: Βάλτερς, Μαρτσουλιόνις , Χομίτσιους , Τσατσένκο , Γιοβάισα , Βολκόφ και το υπόλοιπο ρόστερ φόβητρο, το οποίο φάνταζε το απόλυτο φαβορί.
Η Εθνική πάλεψε σε όλη την αναμέτρηση με θεούς και δαίμονες, ώστε να κρατηθεί κοντά στο σκορ. Στην πορεία, είδε και δύο μεγάλες απώλειες. Παναγιώτης Γιαννάκης και Παναγιώτης Φασούλας, θα μείνουν εκτός συνέχειας καθώς αποβάλλονται με πέντε φάουλ έκαστος, όμως οι λύσεις δεν στερεύουν και η λύτρωση έρχεται από τέσσερις βολες!
Με το παιχνίδι να βρίσκεται μία ανάσα πριν να χαθεί, ο Λιβέρης Ανδρίτσος θα κερδίσει το φάουλ και θα ισοφαρίσει το ματς σε 89-89, στέλνοντάς το στην παράταση. Εκεί, θα έχουμε πάλι δράμα, όμως αυτή τη φορά, είναι η ώρα του Αργύρη Καμπούρη να γράψει με χρυσά γράμματα το όνομά του στο πάνθεον του ελληνικού μπάσκετ. Ο "τίμιος γίγαντας" θα πάρει το ριμπάουντ με το παιχνίδι ισόπαλο στο 101-101 και θα κερδίσει φάουλ, στα 4 δευτερόλεπτα, με την... πρόκριση, όπως θα πει ο αείμνηστος Φίλιππος Συρίγος, μέσα στο άγχος του φινάλε, να βρίσκεται στα χέρια του. "Κρύο αίμα" από τον παίκτη του Ολυμπιακού, ο οποίος θα ευστοχήσει και στις δύο βολές και τα υπόλοιπα είναι ιστορία. 103 - 101 και η μεγαλύτερη έκπληξη στο ευρωπαϊκό μπάσκετ ήταν γεγονός, καθώς η Ελλάδα βρέθηκε στην κορυφή της Ευρώπης!
https://www.youtube.com/watch?v=5J8mO0yJhbQ
Και δε μένουμε εδώ. Δύο χρόνια αργότερα, τους βρήκαμε ξανά μπροστά μας, αυτή την φορά στον ημιτελικό του Ευρωμπάσκετ 1989 στη Γιουγκοσλαβία. Οι Σοβιετικοί είναι αποφασισμένοι για εκδίκηση, όμως η «γαλανόλευκη» δεν έχει κανένα σκοπό να τους αφήσει να πιστέψουν, ότι ο θρίαμβος του ΣΕΦ ήταν τυχαίος.
Με τον Ευθύμη Κιουμουρτζόγλου στον πάγκο, λοιπόν, τον Νίκο Γκάλη να παραδίδει άλλη μια μεγάλη παράσταση και τον Φάνη Χριστοδούλου να μιλά την πιο κρίσιμη στιγμή, η Επίσημη Αγαπημένη πέρασε στον τελικό, όπου μπορεί να ηττήθηκε από τους οικοδεσπότες Γιουγκοσλάβους του Ντράζεν Πέτροβιτς, όμως το γεγονός, ότι είχε ήδη καταφέρει να θριαμβεύσει ξανά έναντι της παρέας του Σαμπόνις, του Μαρτσουλιόνις, του Κουρτινάιτις και πολλών ακόμη, ήταν ενδεικτικό, ότι το μπάσκετ είχε μπει σε «ράγες» κορυφής.
«Βάλτο αγόρι μου»
Αν το 1987 ήταν μια εποποιία ήδη από μόνη της, το 2005 ήρθε ο θρίαμβος των επόμενων γενιών, που συνέχισε να μεταφέρει την κληρονομιά του ελληνικού μπάσκετ. Αυτή την φορά ήταν στο Βελιγράδι, το οποίο πάντοτε θα έχουν δικό τους όλοι οι Έλληνες.
Η Εθνική ήταν στην πρώτη οκτάδα, αλλά επειδή τρώγωντας ανοίγει η όρεξη, κανείς δεν θα έλεγε όχι σε μια νέα νίκη επί της Ρωσίας, που θα έδινε τη δυνατότητα να διεκδικήσουμε ένα μετάλλιο. Ο σημερινός πρόεδρος της ρωσικής ομοσπονδίας, Αντρέι Κιριλένκο, είχε φροντίσει να δώσει έξτρα κίνητρο στους διεθνείς μας λέγοντας πριν τον αγώνα ότι ήθελε την Ελλάδα ως αντίπαλο στον προημιτελικό κι εκείνοι δεν του χάλασαν το χατίρι. Με πρωταγωνιστή τον Θοδωρή Παπαλουκά, που έπαιζε τότε στην ΤΣΣΚΑ Μόσχας, κι ένα καταπληκτικό δεύτερο ημίχρονο, η Εθνική ανέτρεψε το προβάδισμα των Ρώσων και πήρε τη νίκη (66-61), που την έβαλε στην τετράδα.
H Γαλλία έμοιαζε με ιδανικό αντίπαλο στον ημιτελικό. Είπαμε, όποτε τους βρίσκαμε μπροστά μας, κάτι καλό μας συνέβαινε. Κι ήταν κανόνας αυτός, ακόμα κι όταν όλα πήγαιναν στραβά. Όπως σε εκείνο τον ημιτελικό. Το σκορ είναι 55-62 κι ενώ απομένουν 47'' για τη λήξη. Τέτοια παιχνίδια δεν γυρίζουν, αλλά... Κάτι η οξυδέρκεια του Παπαλουκά, κάτι η αστοχία των Γάλλων στις βολές (τέσσερις έχασαν σε αυτό το διάστημα), λίγο κι η βλακεία του Ντιαό, που έκανε ένα εντελώς αχρείαστο φάουλ στον Παπαλουκά 13'' πριν από τη λήξη, φτάσαμε στον... "βάλτο αγόρι μου", που είπε ο Σκουντής και πέρασε στην ιστορία. Ο Διαμαντίδης το έβαλε, οι Γάλλοι έπεσαν... σέκος και η Εθνική μας πέρασε στον τελικό. Με μια από τις μεγαλύτερες ανατροπές όλων των εποχών.
Μετά από τέτοια πρόκριση η Εθνική ήταν αδύνατο να χάσει το χρυσό. Άλλωστε η Γερμανία ήταν κάτι παραπάνω από... στα μέτρα της. Αν της έβγαζες τον τεράστιο Νοβίτσκι, δεν ήταν παρά μια μέτρια ομάδα. Δεν είχαν οι διεθνείς μας παρά να παίξουν καλή άμυνα στον σούπερ σταρ των Ντάλας Μάβερικς και να φορέσουν στο λαιμό τους το χρυσό. Όπερ και εγένετο. Ο Νοβίτσκι δεν μπόρεσε να απειλήσει ιδιαίτερα την ελληνική άμυνα, μάλιστα 3,5 λεπτά πριν από το τέλος ο κόουτς Ντιρκ Μπάουερμαν τον απέσυρε από το παρκέ και όλο το γήπεδο για τρία λεπτά του χάρισε μοναδική αποθέωση. Και μετά από αυτόν αποθέωσε την ελληνική ομάδα, που ανέβηκε στο πιο ψηλό σκαλί του βάθρου σε εκείνο το Ευρωμπάσκετ. Το τελικό 78-62 ήρθε άνετα, πειστικά, ωραία και χάρισε στην Ελλάδα ένα μοναδικό επίτευγμα. Για την επόμενη διετία, μέχρι το 2007, ήταν η πρωταθλήτρια Ευρώπης στα δύο πιο δημοφιλή ομαδικά αθλήματα: το ποδόσφαιρο και το μπάσκετ! Άθλος μοναδικός για μία χώρα μόλις 10 εκατομμυρίων...
Το... τελευταίο αίμα μέχρι το επόμενο
Ήταν μια εποχή, όπου το ελληνικό μπάσκετ βίωνε επί της ουσίας τη δεύτερη περίοδο άνθισής του. Από το 2004 στους Ολυμπιακούς Αγώνες, μέχρι τους επόμενους του Πεκίνου του 2008, μεσολάβησαν το χρυσό στο Βελιγράδι, η δεύτερη θέση στο Μουντομπάσκετ του 2006 με την «κατοστάρα» στους Αμερικανούς, η τετράδα του 2007 και, πια, με τον Γιόνας Καζλάουσκας στον πάγκο και όχι τον Παναγιώτη Γιαννάκη, άνοιγε μια νέα σελίδα.
Η Εθνική κάνει ήδη ένα εξαιρετικό ξεκίνημα στον όμιλο, έχοντας σημαντικές απουσίες, όπως του Δημήτρη Διαμαντίδη και του Θοδωρή Παπαλουκά, που θα έλεγαν μετά από έναν χρόνο το «αντίο» τους. Εκείνη η ομάδα, όμως, έχει αποδείξει πολλάκις στο τότε πρόσφατο παρελθόν, ότι... δε μασά με κανέναν.
Το απέδειξε πολύ περισσότερο στον προημιτελικό με την Τουρκία, όπου με 76-74 προχωρά στο πρώτο έπος και περνά στα ημιτελικά. Η Ισπανία μοιάζει με ανυπέρβλητο «εμπόδιο» και, πράγματι, είναι, με αποτέλεσμα να παλεύουμε, όπως δύο χρόνια νωρίτερα με τους Λιθουανούς, για το χάλκινο μετάλλιο, έχοντας μπροστά μας αυτή την φορά τη Σλοβενία.
Με μια εμφάνιση από αυτές, που είχαμε ως χαρακτηριστικό γνώρισμα τη σκληράδα μας, τον Σοφοκλή Σχορτσανίτη στον κορυφαίο αγώνα της καριέρας του και αποφασιστικότητα έως το τέλος, το χάλκινο μετάλλιο παίρνει τα δικά μας «χρώματα», καταφέρνοντας να ανέβουμε στο βάθρο για τελευταία φορά, έως σήμερα, το 2009.
Το... καρέ των χαμένων ευκαιριών
Ήταν το 2003 στη Σουηδία όταν η Ιταλία ως αουτσάιντερ απέκλεισε τη «γαλανόλευκη» και της στέρησε το όνειρο για επιστροφή στη ζώνη των μεταλλίων.
Ακολούθησαν οι θρίαμβοι του 2005 στο Βελιγράδι, του 2007 στη Μαδρίτη και του 2009 στο Κατοβίτσε... Κι όμως από το 2009 και μετά η Εθνική δεν έχει χαμογελάσει ποτέ ξανά σε ημιτελικό και η ήττα από τη Γερμανία ήταν η τέταρτη στη σειρά.
Το 2011 στη Λιθουανία, το αντιπροσωπευτικό συγκρότημα είχε πάει με πολλές απουσίες κι αναζητούσε την υπέρβαση, στην πρώτη χρονιά του Ηλία Ζούρου στην άκρη του πάγκου.
Μετά από μία συμπαθητική πορεία, στο χιαστί των προημιτελικών βρέθηκε αντιμέτωπο με την ισχυρή Γαλλία.
Για τρία δεκάλεπτα πάλεψε το παιχνίδι στα ίσα όμως στο φινάλε «λύγισε» κι έχασε 64-56, μένοντας τελικά στην έκτη θέση, την ώρα που οι «μπλε» έφτασαν μέχρι τον τελικό όπου έχασαν εύκολα από την Ισπανία.
Η επόμενη παρουσία στη φάση των «8» ήταν στη Γαλλία το 2015. Εκεί έγινε η σύγκρουση γιγάντων, ο πρόωρος τελικός όπως τον είχαν αποκαλέσει, ανάμεσα στην Ελλάδα και την Ισπανία.
Το σύνολο του Φώτη Κατσικάρη στον τελευταίο... χορό παικτών όπως ο Βασίλης Σπανούλης, ο Γιάννης Μπορούσης και ο Νίκος Ζήσης, είχε κοιτάξει στα μάτια τους «φούριας ρόχας».
Παρά την τεράστια προσπάθεια που είχε γίνει κι από τον νεαρό τότε Γιάννη Αντετοκούνμπο, οι Ισπανοί για ακόμα μία φορά είχαν χαμογελάσει τελευταίοι.
Και όχι μόνο αυτό, αλλά στη συνέχεια έφτασαν ξανά μέχρι την κατάκτηση του τίτλου...
Το... κακό τρίτωσε το 2017 στην Κωνσταντινούπολη. Μία Εθνική η οποία είχε προβληματίσει έντονα και είχε περάσει δύσκολα από τη φάση των ομίλων, αρχικά έκανε το «μπαμ» με τον Κώστα Μίσσα στο «τιμόνι» της, αποκλείοντας στους «16» τους υπερόπτες Λιθουανούς οι οποίοι είχαν τερματίσει πρώτοι στο γκρουπ τους.
Πλέον θεωρητικά είχε ανοίξει ο δρόμος για την είσοδο στην τετράδα, καθώς στα προημιτελικά περίμενε η Ρωσία. Η παρέα του Σβεντ όμως πίκρανε τη «γαλανόλευκη» και την έστειλε πίσω στην Αθήνα, κερδίζοντας 74-69.
Κι έτσι φτάνουμε στο 2022, εκεί όπου η Ελλάδα ήταν θεωρητικά το φαβορί στον προημιτελικό με τη Γερμανία στο Βερολίνο. Στο παρκέ όμως δεν το απέδειξε κι επιτρέποντας στους γηπεδούχους να σκοράρουν όλο το βράδυ πίσω από τη γραμμή των 6,75μ., ηττήθηκε με 107-96 κι αποχαιρέτησε τα όνειρά της για επιστροφή στην τετράδα.
Με 16 χρόνια να έχουν περάσει, η δίψα παραμένει ίδια. Μένει να έρθει η στιγμή, όπου θα έρθει το σύνθημα για μια επόμενη εποχή του ελληνικού μπάσκετ...
