Το Ευρωμπάσκετ ξεκινά και το Basketa.gr κάνει τη δική του αναδρομή ξετυλίγοντας τις αναμνήσεις μιας διοργάνωσης, που στις καρδιές των Ευρωπαίων φιλάθλων θα έχει πάντα μια ξεχωριστή θέση.
Σπουδαιότεροι όλων οι Ολυμπιακοί Αγώνες, υπέροχο το Παγκόσμιο Κύπελλο. Όταν ξεκινά, όμως, το Ευρωμπάσκετ τα συναισθήματα είναι διαφορετικά, ίσως πιο... γεμάτα σε σύγκριση με τις δύο, ανώτερες φυσικά από άποψη παγκόσμιας αναγνώρισης, διοργανώσεις.
Θέλετε οι δύο ελληνικές κατακτήσεις, που έχουν συνδυάσει τα Ευρωμπάσκετ με πανέμορφες μνήμες; Θέλετε οι διαφορετικές ιστορίες, που γράφονται κάθε φορά σε αυτό το τουρνουά; Θέλετε οι μεγάλες προσωπικότητες, που αναδείχθηκαν στα 90 ακριβώς χρόνια διαδρομής του κι έγραψαν ιστορίες, που θα ζήλευαν ακόμη και οι δύο πρώτες τη τάξει διοργανώσεις; Όλα αυτά συνηγορούν σε ένα πρωτάθλημα, που θα αποτελεί μια παντοτινή μας αγάπη, για την οποία θα χαιρόμαστε κάθε φορά που θα ξεκινά. Και προτού ξεκινήσει, το Basketa.gr θα κάνει μια αναδρομή στο ξεχωριστό παρελθόν της.
Η σκιά του Β' Παγκοσμίου στη Βαλτική, το πρώτο ελληνικό μετάλλιο και... οι Αιγύπτιοι
Είχατε υπόψη σας, ότι η Αίγυπτος κάποτε έχει κατακτήσει Ευρωμπάσκετ, μη συμμετέχοντας μάλιστα για πρώτη φορά σε Αφρομπάσκετ νωρίτερα από το 1962; Κι όμως, αυτό είχε συμβεί το 1949, όταν μάλιστα η χώρα διοργάνωσε ένα τουρνουά επτά ομάδων, όπου εξαιτίας της άρνησης αρκετών να παραστούν στο Κάιρο, χρειάστηκε να παίξουν και η Συρία με τον Λίβανο, ώστε... κουτσά στραβά να συμπληρωθεί μια επτάδα εθνικών ομάδων.
Η διοργάνωση, μάλιστα, είχε διεξαχθεί στην Ηλιούπολη, ένα προάστιο της αιγυπτιακής πρωτεύουσας δίπλα ακριβώς στην έρημο και αντιλαμβάνεται κανείς τι συνθήκες επικρατούσαν. Το σημαντικό σε αυτό το τουρνουά, για εμάς, ήταν ότι τότε ήρθε το πρώτο ελληνικό μετάλλιο, με τη «γαλανόλευκη» να κερδίζει το χάλκινο με ηγέτες σαν τον Φαίδωνα Ματθαίου, τον Αλέκο Σπανουδάκη, τον Μίσσα Πανταζόπουλο, τον Νίκο Μήλα και άλλους, με προπονητή τον Γιώργο Καρατζόπουλο, σε μια εποχή όπου το μπάσκετ απείχε παρασάγγας, από την απήχηση που έχει πλέον στην χώρα μας, καθιστώντας την επιτυχία αυτή από τις σπουδαιότερες όλων των εποχών για εμάς, αν βάλουμε στο τραπέζι όλα τα δεδομένα.
Νωρίτερα, το μπάσκετ ήταν επί της ουσίας μια υπόθεση των χωρών της Βαλτικής Θάλασσας. Βλέπετε, δεν είχαν ακόμη ενταχθεί στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης, με τη Λετονία πρώτη νικήτρια το 1935 έναντι της Ισπανίας, στο Ευρωμπάσκετ που διοργάνωσε η Ελβετία. Το τελικό 24-18 μη σας παραξενεύει, καθώς τότε το μπάσκετ διεξαγόταν υπό... άλλες συνθήκες, πολύ διαφορετικές από όσες γνωρίζουμε σήμερα. Να σας θυμίσουμε, ότι έναν χρόνο αργότερα, στις... λάσπες του Βερολίνου, οι ΗΠΑ κέρδιζαν τον Καναδά με 19-8 στους Ολυμπιακούς Αγώνες. Υπήρχαν, φυσικά, κι άλλοι κανονισμοί που δεν ευνοούσαν μεγαλύτερο σκορ, όπως η απουσία χρόνου εκδήλωσης της επίθεσης, ή η έλλειψη τριπόντου, ενώ υπήρχαν ακόμη και... παράλογα με βάση τα σημερινά δεδομένα, όπως το ότι δεν επιτρέπονταν οι οδηγίες από τους προπονητές στη διάρκεια της αναμέτρησης.
Στις αμέσως δύο επόμενες διοργανώσεις, πάντως, θριαμβεύτρια υπήρξε η Λιθουανία, το 1937 και το 1939, τη δεύτερη δε στο σπίτι της, προτού ασφαλώς ξεσπάσει ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Οι χώρες της Βαλτικής, με λίγα λόγια, κυριάρχησαν στα πρώτα Ευρωμπάσκετ, προτού ενταχθούν στη Σοβιετική Ένωση, η οποία από τη δεκαετία του 1950 κι έπειτα, έκανε τη διοργάνωση... σχεδόν μονοπώλιό της, αφού το 1946 και το 1949 επικράτησαν η Τσεχοσλοβακία και η Αίγυπτος αντίστοιχα, με την πρώτη Σοβιετική κατάκτηση να βρίσκεται το 1947 στην Πράγα έναντι της οικοδέσποινας χώρας, που το είχε σηκώσει έναν χρόνο νωρίτερα.
Η «Αρκούδα» που... σκότωσε ο «τίμιος γίγαντας» με λίγους άλλους εκλεκτούς
Η Σοβιετική Ένωση, όπως μπορεί να το υποθέσει κανείς, είναι απόλυτη κυρίαρχη στις κατακτήσεις των Ευρωμπάσκετ με 14 στο σύνολο και, από το 1951 έως τη διάλυσή της, μονάχα τέσσερις χώρες κατάφεραν, είτε να της βάλουν «φρένο» είτε να βάλουν το δικό της όνομα στο «χρυσό βιβλίο» της διοργάνωσης, όσο φυσικά εκείνη λογιζόταν ως το απόλυτο φαβορί.
Η πρώτη χώρα που κατάφερε, μάλιστα, να σταματήσει την επέλασή της, ήταν η Ουγγαρία το 1955. Σε μια διοργάνωση, που η ίδια διεξήγαγε, κατάφερε με ένα φοβερό σερί έξι νικών στον τελικό γύρο του Ευρωμπάσκετ (σ.σ. από το 1961 καθιερώθηκε οριστικά το σύστημα με διεξαγωγή τουλάχιστον ημιτελικού και τελικού, εκτός του 1975), να σηκώσει την κούπα, αναιρώντας την ήττα του πρώτου γύρου από την Τσεχοσλοβακία και αφήνοντάς τη στη δεύτερη θέση, με τους Σοβιετικούς να παίρνουν το χάλκινο μετάλλιο.
Αλησμόνητες, φυσικά, θα μείνουν οι διαχρονικά μεγάλες «μάχες» της «Αρκούδας» με τη Γιουγκοσλαβία, μια χώρα που αμφισβήτησε περισσότερο από κάθε άλλο την κυριαρχία της, καταφέρνοντας να σηκώσει το βαρύτιμο τρόπαιο τα έτη 1973, 1975 και 1977 σε ένα απίθανο σερί τριών κατακτήσεων με προπονητές τους «μυθικούς» Μίρκο Νόβοσελ και Αλεξάνταρ Νίκολιτς, ενώ η χώρα, που θεωρεί δικαίως τον εαυτό της «μάνα του μπάσκετ» στην Ευρώπη, τα κατάφερε επίσης το 1989, στον τελικό με τη δική μας Εθνική.
Η «γαλανόλευκη», φυσικά, είναι υπεύθυνη για δύο απώλειες των Σοβιετικών, με την περιγραφή «τίποτα δε σταματά, η πρόκριση αυτού του τίμιου γίγαντα» από τον Φίλιππο Συρίγο, να απηχεί ακόμη από το 103-101 του 1987. Μην ξεχνάμε, βέβαια, ότι δύο χρόνια αργότερα τους αποδείξαμε στον ημιτελικό, ότι ο τότε θρίαμβος στο ΣΕΦ... μόνο τυχαίος δεν υπήρξε, αν και δεν καταφέραμε στο τέλος να φέρουμε στην πατρίδα ένα δεύτερο σερί χρυσό μετάλλιο.
Νωρίτερα από εμάς, το 1983, οι γείτονες Ιταλοί είχαν επικρατήσει σε έναν απίθανο τελικό των Ισπανών με 105-96. Η «Ρόχα» μπορεί να έκανε το «μπαμ» και να άφησε τους Σοβιετικούς εκτός νυμφώνος, αλλά η ώρα της δικής της κυριαρχίας στο ευρωπαϊκό μπάσκετ θα ερχόταν πολύ αργότερα.
Η «μεγάλη των Πλάβι σχολή», η «Λιέτουβα», το «βάλτο αγόρι μου» και... αυτοί οι Ισπανοί
Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, υπήρξε ασφαλώς χώρα, που βρέθηκε να φιγουράρει ως η πρώτη δύναμη στα Ευρωμπάσκετ έως το 2001. Αυτή δεν ήταν άλλη από τη Γιουγκοσλαβία, η οποία είτε από μόνη της είτε... με παιδιά της σχολής της, κατέκτησε τα πάντα. Εκτός των τροπαίων το 1991, το 1995 στην Ελλάδα, το 1997 και το 2001, τόσο ο Σβέτισλαβ Πέσιτς το 1993 με τη Γερμανία όσο και ο Μπόγκνταν Τάνιεβιτς το 1999 με την Ιταλία, οδήγησαν τις εθνικές τους στη δόξα.
Χρειάστηκε να έρθει ο... γνώριμος σε όλους μας, Γιόνας Καζλάουσκας, ώστε με τη Λιθουανία να «σπάσουν» αυτό το γιουσλαβικό σερί το 2003 (σ.σ. είχε πια διαλυθεί και εντελώς η χώρα, αφήνοντας τη Σερβία-Μαυροβούνιο και τις υπόλοιπες των Βαλκανίων), και δύο χρόνια αργότερα η καταξίωση να αποκτήσει ξανά «χρώμα» ελληνικό. «Βάλτο αγόρι μου», φωνάζουμε ακόμη και ο Δημήτρης Διαμαντίδης... το έβαλε, ώστε το 2005 το Βελιγράδι να «βαφτεί γαλανόλευκο», στη δική μας σπουδαία εποχή, που έφτανε έως το χάλκινο μετάλλιο του 2009 στο Κατοβίτσε.
Έκτοτε, ξεκινά η εποχή των Ισπανών, που μπορεί να έβλεπαν τον Τζέι Αρ Χόλντεν να μετατρέπει τα όνειρά τους σε... εφιάλτες στο σπίτι τους το 2007, όμως η κυριαρχία της «χρυσής» γενιάς τους, που μέχρι πολύ πρόσφατα πρωταγωνίστησε και μας απασχόλησε, δε θα αργούσε. Από το 2009 έως το 2022, η «Ρόχα» έχει κατακτήσει τέσσερα από τα έξι τελευταία Ευρωμπάσκετ, το τελευταίο αποδεικνύοντας, ότι έχει τη δική της σχολή, που γνωρίζει πώς να κερδίζει.
Οι μόνες χώρες, που κατάφεραν να τη διώξουν από το βάθρο, ήταν η Γαλλία του αποφασισμένου Τόνι Πάρκερ το 2013 στη Σλοβενία και η τελευταία, στην Πόλη, με ηγέτη τον Λούκα Ντόντσιτς, σε μια περίοδο, που οπωσδήποτε «σφραγίζεται» με το όνομα των Ιβήρων και μένει να φανεί, αν η κληρονομιά τους αυτή θα έχει συνέχεια.
Η «χρυσή βίβλος» του Ευρωμπάσκετ, κάπως έτσι, έχει γραφτεί με αυτές τις υπέροχες σελίδες τα τελευταία 90 χρόνια. Και, μπαίνοντας στη δεκαετία της συμπλήρωσης του Ιωβηλαίου ενός αιώνα, ήρθε η ώρα το «δέντρο» των αναμνήσεων από τη διοργάνωση, που συμβολίζει την αγάπη μας για το μπάσκετ, να γεμίζει κι άλλες τέτοιες μνήμες...
Η λίστα των νικητών στα Ευρωμπάσκετ
1935: Λετονία
1937: Λιθουανία
1939: Λιθουανία
1941: Δε διεξήχθη, ήταν προγραμματισμένο να γίνει στη Λιθουανία
1946: Τσεχοσλοβακία
1947: Σοβιετική Ένωση
1949: Αίγυπτος
1951: Σοβιετική Ένωση
1953: Σοβιετική Ένωση
1955: Ουγγαρία
1957: Σοβιετική Ένωση
1959: Σοβιετική Ένωση
1961: Σοβιετική Ένωση
1963: Σοβιετική Ένωση
1965: Σοβιετική Ένωση
1967: Σοβιετική Ένωση
1971: Σοβιετική Ένωση
1973: Γιουγκοσλαβία
1975: Γιουγκοσλαβία
1977: Γιουγκοσλαβία
1979: Σοβιετική Ένωση
1981: Σοβιετική Ένωση
1983: Ιταλία
1985: Σοβιετική Ένωση
1987: ΕΛΛΑΔΑ
1989: Γιουγκοσλαβία
1991: Γιουγκοσλαβία
1993: Γερμανία
1995: Γιουγκοσλαβία
1997: Γιουγκοσλαβία
1999: Ιταλία
2001: Γιουγκοσλαβία
2003: Λιθουανία
2005: ΕΛΛΑΔΑ
2007: Ρωσία
2009: Ισπανία
2011: Ισπανία
2013: Γαλλία
2015: Ισπανία
2017: Σλοβενία
2022: Ισπανία
