“Εντάξει... Αυτός κοουτσάρει και κοντά 20 χρόνια!» Αν σας έλεγαν αυτή τη φράση τι συμπέρασμα θα βγάζατε για την ηλικία του κόουτς; Κάτι γύρω στα 50 μάλλον. Προσέξτε, γιατί υπάρχει μία περίπτωση που θα πέσετε πολύ, μα πάρα πολύ, έω. Και η περίπτωση αυτή ακούει στο όνομα Στέφανος Δέδας. Είναι ο Έλληνας κόουτς που ακολουθεί τη δική του διαδρομή εδώ και χρόνια και ο οποίος κοουτσάρει από τα 17 του (!) και βαδίζοντας πια στα 35 (γεννήθηκε στο Κιλκίς στις 10 Μαϊου του 1982) μας έχει κάνει να γυρίσουμε το κεφάλι πολλές φορές προς το μέρος του. Τελευταία φορά ήταν την περασμένη Κυριακή όταν με την δική του Γκάζιαντεπ, επιβλήθηκε της Αναντόλου Έφες (ναι, αυτής που νίκησε τον Ολυμπιακό) εκτός έδρας.
«To Γκάζιαντεπ είναι μια πόλη δύο εκατομμυρίων κατοίκων και ουσιαστικά εκπροσωπεί το μπάσκετ της Νοτιοανατολικής Τουρκίας. Ο σεβασμός προς το πρόσωπό μου είναι απεριόριστος», ξεκινά αβίαστα η κουβέντα:
«Έχω πολύ καλή επαφή με τον κόσμο και στο γήπεδο και στην πόλη. Είμαι τέσσερα χρόνια εδώ. Υπάρχει μεγάλος σεβασμός και το βλέπεις και στις ήττες όταν ο κόσμος σε χαιρετάει, έρχεται να φωτογραφηθεί μαζί σου. Γενικά έχουν μια καλή αθλητική κουλτούρα. Δεν είναι της λογικής ότι μόνο εμείς είμαστε και να δούμε τι έκαναν οι άλλοι, ή τι προϋπολογισμό έχουν μικρότερο ή μεγαλύτερο. Δεν υπάρχει αυτό το υπάρχουμε εμείς, οι άλλοι δεν υπάρχουν. Υπάρχει ο σεβασμός στον αντίπαλο.»
Το Κιλκίς, ο ΠΑΟΚ και το «προξενιό» του αδελφού του
Το πραγματικό σημείο εκκίνησης όμως είναι το Κιλκίς... Για όλα... Για την κουβέντα, αλλά και για τον ίδιο. Με τη λέξη «σεβασμός» να επιστρέφει ξανά και ξανά στην κουβέντα.
«Άρχισα την προπονητική όταν ήμουν Τρίτη Λυκείου στο παιδικό του Κιλκίς από όπου κατάγομαι. Είχα παίκτες που είχαμε μόλις δύο χρόνια διαφορά... Εκεί ήταν και ο Λουκάς Μαυροκεφαλίδης και ο Κώστας Βασιλειάδης. Στα 19 όταν ήταν ο Μπάνε Πρέλεβιτς και ο Γιάννης Σφαιρόπουλος στον ΠΑΟΚ πήγα δίπλα τους και από τότε ξεκίνησα επαγγελματικά. Καταλάβαινα πως δεν μπορούσα να είμαι παίκτης επιπέδου. Και για να φτάσει ψηλά πρέπει να βρει αυτό που σου ταιριάζει. Κι εγώ το βρήκα στην προπονητική».
Η αρχή είχε γίνει, αλλά τα μεγάλα βήματα ήρθαν όταν μπήκε στη ζωή του ο Γιούρι Ζντοβιτς. Με το.... προξενιό να το κάνει ο αδελφός του ο Γιώργος, που τώρα είναι βοηθός προπονητή στην ΑΕΚ: «Ο Γιούρι ήταν στον Ηρακλή κι εγώ είχα αναλάβει τη ΜΕΝΤ, ως πρώτος προπονητής πια. Έψαχνε για βοηθούς και ο αδελφός μου ποου ήταν παίκτης του στην ομάδα, του μίλησε για μένα. Έτσι βρεθήκαμε μαζί στον Ηρακλή. Και από τότε σε πολλά από τα βήματά μας ήμασταν μαζί».
«Ο Γιούρι με έκανε να δω μέσα από τα μάτια του μεγάλου παίκτη»
Ο ίδιος βγάζει το καπέλο στον Ζντοβτς, αναγνωρίζοντας κάθε βοήθεια που του έδωσε και είναι ολοφάνερο πως η λέξη «αχαριστία» δεν του ταιριάζει: «Είναι πολύ σημαντικός. Η βοήθειά του, πέρα από το ότι με εμπιστεύτηκε και σε τόσο μικρή ηλικία, ήταν πολύτιμη. Με έκανε να είμαι λίγο πιο ώριμος στη δουλειά μου. Να μην είμαι τόσο συναισθηματικός. Και κάτι πολύ βασικό: Με έκανε να δω μέσα από τα μάτια του μεγάλου παίκτη κάποια πράγματα, γιατί εγώ δεν έπαιξα ποτέ σε μεγάλο επίπεδο. Μου συμπλήρωσε αυτό το κενό. Θα έλεγα πως μπασκετικά είμαστε τελείως διαφορετικοί. Μέρα με τη νύχτα. Γι’ αυτό ίσως κάναμε καλή δουλειά, καλές νίκες και λειτούργησε όλο αυτό για τόσο μεγάλο διάστημα. Είχαμε επιτυχίες με την Εθνική, πήγαμε σε Final Four φορ Eurocup με τη Σπαρτάκ Αγίας Πετρούπολης, βγήκαμε τρίτοι στη Ρωσία σε ένα πρωτάθλημα δύσκολο με δυνατές ομάδες, φτάσαμε το Final Four του FIBA Cup με την Γκάζιαντεπ. Και αυτό έγινε γιατί είμαστε και διαφορετικοί. Πήρα πολλές αρχές στην άμυνα από αυτόν, στο πώς να πείσεις τον παίκτη σου να έχει ευθύνη στην άμυνα. Όταν ανέλαβα εδώ, όταν έφυγε για την ΑΕΚ, άλλαξα κάποια πράγματα,αλλά αυτό το βρίσκω λογικό. Μόνο έτσι θα μπορούσα και να καθοδηγώ κιόλας. Το να αντιγράφεις έναν προπονητή δεν είναι καλό, όποιος κι αν είναι. Πρέπει να κατευθύνεις την ομάδα με τον δικό σου χαρακτήρα και τρόπο, για να είσαι κι εσύ πιο άνετος με αυτό που κάνεις».
Άδειασε τις βαλίτσες και νίκησε την Έφες
Το δίδυμο «έσπασε» όταν ήρθε η πρόταση από την ΑΕΚ. Και αρχικά τα πράγματα δεν ήταν έτσι προγραμματισμένα όπως τονίζει ο Δέδας: «Είχαμε πει πως θα φύγουμε μαζί. Είχαμε μαζέψει πράγματα που λένε. Αλλά η διοίκηση έθεσε βέτο: Για να φύγει ο Γιούρι, θα έπρεπε εγώ να μείνω και να συνεχίσω. Δεν ήθελαν να μπερδέψουν την ομάδα. Εγώ πακετάριζα, όταν με πήρε ο Γιούρι με τον μάνατζερ της ομάδας και μου είπαν να μείνω ως πρώτος προπονητής. Αυτά έγιναν Σάββατο και τη Δευτέρα ήμουν στην άκρη του πάγκου και νικήσαμε την Έφες του Ίβκοβιτς! Ήταν ένα ονειρικό ξεκίνημα για μένα. Ετοίμαζα τον εαυτό μου γι’ αυτό, ήθελα να βρω τις ευκαιρίες μου, ήμουν πρώτος προπονητής σε χαμηλότερο επίπεδο βέβαια με την ΜΕΝΤ και τον ΟΦΗ που είχαμε δύο ανόδους... Είχα κερδίζει πράγματα, είχα ζήσει καταστάσεις. Μπορεί επαναλαμβάνω να ήταν διαφορετικό επίπεδο, αλλά οι εμπειρίες μένουν και υπάρχουν και πράγματα που το επίπεδο δεν έχει σημασία».
Σεβασμός και ελληνικές επιγραφές
Αν περιμένετε πως θα σας πει πόσο δύσκολα είναι τα πράγματα και όλα αυτά μην το περιμένετε. Και δεν είναι κάτι που δηλώνει μόνο, αλλά κάτι που βγαίνει σε όλη την κουβέντα. Γκρίνια δεν υπάρχει ούτε σε ένα σημείο της συζήτησης. Κάποια στιγμή ζητάει μιλώντας τούρκικα να χαμηλώσει η μουσική στο καφέ που καθόταν. «Προσπαθώ να μάθω. Είναι πάντα καλύτερα να ξέρεις, να μπορεις να συνεννοηθείς». Άλλωστε και στο επιτελείο του οι συνεργάτες του είναι από την Τουρκία: «Τους στηρίζω, όπως και τους Τούρκους παίκτες.
Είναι συνεργάτες μου και θέλω να δώσω ευκαιρίες στους ανθρώπους της ομάδας. Όταν δουλεύεις εκτός Ελλάδας, πρέπει και να προσαρμόζεσαι. Όλη η εμπειρία μου εδώ είναι καλή! Δεν υπάρχει ούτε ένα άσχημο περιστατικό που θα μπορούσα να διηγηθώ».
Αντίθετα, διηγήθηκε κάτι που του έκανε εντύπωση, αλλά με τη θετική έννοια: «Είχαμε πάει σε ένα μουσείο εδώ, το Zέουγκμα, το οποίο έχει ψηφιδωτά και πολλές ελληνικές επιγραφές. Το επισκέπτεται πολύς κόσμος, γιατί πραγματικά αξίζει. Και με ρωτούσαν οι Τούρκοι και τους μετέφραζα τι λένε τα ψηφιδωτά.
Και τους έκανε εντύπωση και ρωτούσαν πώς γίνεται να ξέρω τι λένε, αφού είχαν γραφτεί πριν από χιλιάδες χρόνια και του είπα πως η ελληνική γλώσσα δεν έχει αλλάξει... Είναι αυτή... Ήταν όμορφο όλο αυτό».
Η παράξενη στιγμή με την Εθνική Σλοβενίας
Μια μικρή περηφάνεια ακούγεται στη φωνή του για όλο αυτό. Πόσο παράξενο θα ήταν λοιπόν που αγωνίστηκε ως βοηθός προπονητή εναντίον της Εθνικής Ελλάδας με τη Σλοβενία: «Παίξαμε το 2009 και το 2015 ως αντίπαλοι. Ειλικρινά νομίζω πως η πιο χαρακτηριστική στιγμή, η πιο... περίεργη είναι η ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου. Να είσαι από την απέναντι πλευρά.
Όταν τελείωσε η ανάκρουση του Εθνικού Ύμνου με χτυπούσαν στον ώμο οι παίκτες και οι άλλοι στο τεχνικό επιτελείο. Νομίζω πως αυτό μένει περισσότερο. Αυτό σε ακολουθεί. Το αγωνιστικό δεν παίζει ρόλο».
«Στην Ελλάδα υποβαθμίζονται παίκτες και προπονητές»
Και μια και πιάσαμε την κουβέντα για την Ελλάδα, να μείνουμε λίγο ακόμη, πριν επιστρέψουμε στο Γκάζιαντεπ. Η επιστροφή; Είναι στα πλάνα; «Πριν από οτιδήποτε να πω πως δεν υποτιμώ καθόλου το ελληνικό πρωτάθλημα. Απλά από αυτά που βλέπω οι προπονητές, αλλά και οι παίκτες υποβαθμίζονται πολύ γρήγορα. Μην ξεχνάμε τι έγιεν με τον Γιούρι ο οποίος έφυγε από την ΑΕΚ, έχοντας μία ήττα εντός έδρας. Μην ξεχνάμε την κριτική που ασκείται στον Τσάβι Πασκουάλ, ή ακόμη και την κριτική στον Δημήτρη Πρίφτη, σε μια σεζόν δύσκολη για την ομάδα με πολλούς τραυματισμούς, ενώ έχει κάνει τόσο καλή δουλειά τα προηγούμενα χρόνια! Στο μπάσκετ δεν αρκεί να είσαι καλός, πρέπει να είσαι και λίγο τυχερός. Είναι ζωντανά παραδείγματα όλοι αυτοί και άλλοι ακόμη, και παίκτες, που στο μυαλό μου αυτή τη στιγμή η Ελλάδα δεν είναι προτεραιότητα. Χωρίς να υποτιμώ κανέναν, χωρίς να λέω «αποκλείεται».»
Στην Τουρκία τα πράγματα τα νιώθει διαφορετικά ως προς το κομμάτι του σεβασμού και το εισπράττει. Έχουν βοηθήσει και οι καλές νίκες και η καλή πορεία: «Αυτό τη διετία έχουμε νικήσει εντός και εκτός την Μπεσίκτας, τρεις φορές την Εφές, τη Γαλατά στην Πόλη, την Καρσίγιακα στην Σμύρνη, την Μπάνβιτ δυο φορές. Με κάνουν χαρούμενο όλα αυτά γιατί είναι νίκες που δίνουν πρεστίζ. Ξέρουμε πως οι πιο σημαντικές νίκες για εμάς είναι αυτές με τις «μικρομεσαίες» ομάδες, γιατί σου δίνουν βαθμολογικά πλεονέκτημα, αλλά και οι νίκες αυτές με τους «μεγάλους» σου δίνουν το πρεστίζ που χρειάζεσαι. Η φιλοσοφία μας είναι πολύ απλή. Έχουμε περιορισμένο μπάτζετ, οπότε η επιλογή των παικτών γίνεται το Α και το Ω. Νομίζω πως έχουμε κάνει καλές επιλογές τα τλευταία χρόνια και με καλή χημεία και ατμόσφαιρα, γεφυρώνουμε το χάσμα που υπάρχει με τα μπάτζετ άλλων ομάδων. Είμαι χαρούμενος γι’ αυτό και για τις νίκες που κάνει αυτή η ομάδα».
Όταν ακούμε Τουρκία και μπάτζετ στην ίδια πρόταση το μυαλό μας πηγαίνει σε κάθε υπερβολικά μεγάλα νούμερα. Ο Δέδας μας ενημερώνει πως στη δική του ομάδα τα πράγματα δεν είναι καθόλου έτσι: «Έχουμε το δεύτερο μικρότερο μπάτζετ στο πρωτάθλημα αν δεν κάνω λάθος. Είναι 1,6 εκατομμύρια. Μόνο η Άνκαρα, που είχε αρκετά προβλήματα φέτος, έχει χαμηλότερο. Η Τόφας είναι στα 2, η Τράμπζον στα 4 για να καταλάβετε και δεν μιλάμε για τις μεγαλύτερες ομάδες. Θα μπορούσε να είναι και χαμηλότερο, αλλά πρέπει να υπάρχει ένα καλό συμβόλαιο για να πείσεις έναν παίκτη να έρθει εδώ.»
Το «εδώ» είναι το Γκάζιαντεπ να θυμίσουμε. Στο οποίο ζει με την οικογένειά του, η οποία περιλαμβάνει και τους δύο γιους του: «Έχουμε προσαρμοστεί... Δεν υπάρχει κάποιο θέμα. Ο ένας είναι ενάμιση, οππότε δεν έχει σχολείο καν ακόμη. Είναι σε φάση που θέλει μόνο αγκαλίτσες. Ο μεγαλύτερος είναι 4,5 πηγαίνει στο Νηπιαγωγείο που είναι σχεδόν δίπλα στο σπίτι και είναι κάτι που τον βοηθάει πολύ. Έχει αρχίσει να μιλά αγγλικά και καταλαβαίνει και τούρκικα... Δεν έχουμε κάποια προβλήματα...»
Η Γκάζιαντεπ στην ελίτ
Η θετική του στάση ακολουθεί και το στόχο του, που ίσως να σε ξαφνιάσει σε πρώτη φάση, καθώς συνήθως ακούς άλλα: «Προσπαθώ να είμαι πολύ προσγειωμένος, να συνδέσω το όνομά μου με την Γκάζιαντεπ,να τη βάλω στην ελίτ του τούρκικου μπάσκετ, που σημαίνει να βρίσκεται στα πλέι οφ. Είμαστε σε καλό δρόμο, έχουμε το αβαντάζ, αλλά επειδή το καταφέραμε και πέρυσι, αν μπούμε δύο φορές συνεχόμενες θα είναι κάτι πολύ σηαμντικό. Μετά τις τέσσερις ομάδες της Euroleague, η Μπεσίκτας, η Καρσίγιακα, η Μπάνβιτ έχουν πολύ μεγάλα μπάτζετ. Μετά είναι δέκα ομάδες με μικρότερο προϋπολογισμό. Αν καταφέρεις να τις νικήσεις είναι σαν να είσαι ένας μικρός πρωταθλητής. Αυτό προσπαθώ να κάνω. Να συνδέσω το όνομά μου με τη σταθερότητα σε υψηλό επίπεδο.... Προσγειωμένος...»
Γρήγορα, αλλά πάνω από όλα με σεβασμό!
Και με αρκετή (έως πάρα πολύ) δουλειά. Η φιλοσοφία του ξεκάθαρη: «Θέλω να κάνω τον αντίπαλο όταν ετοιμάζεται για την ομάδα μου να έχει ένα «φόβο». Τι σημαίνει αυτό; Παίζουμε ένα up tempo παιχνίδι με πολλούς σουτέρ, με πολλά σουτ, αλλά το πιο σημαντικό είναι πως προσπαθώ να κάνω τους παίκτες να σέβεται ο ένας τον άλλον. Όταν κάνεις ένα δύσκολο ή γρήγορο σουτ και το χάνεις, οι άλλοι να είναι εκεί για σένα. Θέλω να έχω μια ομάδα που είναι πολύ επικίνδυνη και στην οποία ταυτόχρονα να σέβεται ο ένας τον άλλον, να περιμένει τη σειρά του πότε να σουτάρει, να συμπληρώνει και να στηρίζει τον παίκτη που είναι δίπλα του στις κακές μέρες του. Δυνατή ομάδα, αλλά και αρχές. Αν θέλεις να παίξεις μπάσκετ με ελευθερία, πρέπει να κάνεις τους παίκτες να σέβονται ο ένας τον άλλον. Δεν θεωρώ άλλωστε πως γρήγορο μπάσκετ, δεν σημαίνει οργανωμένο μπάσκετ. Την οργάνωση τη βάζουν οι κανόνες και όχι ο ορισμός του παιχνιδιού. Δεν νομίζω πως μια ομάδα που παίζει σετ παιχνίδι σημαίνει πως είναι οργανωμένη και μια που παίζει γρήγορα, ανοργάνωτη. Όχι... Σημασία έχουν σε κάθε περίπτωση οι κανόνες που βάζεις».
Ακούγεται ήρεμος και απόλυτα συνειδητοποιημένος εκεί που είναι και με αυτά που κάνει. Και αυτή την ηρεμία του τη δίνει η ίδια η πόλη και η αντιμετώπιση στο πρωτάθλημα: «Δεν θα ακούσεις ποτέ «πώς χάσατε από αυτούς που έχουν υποδεκαπλάσιο μπάτζετ» και άλλα τέτοια. Σέβονται τον αντίπαλο και αυτό είναι το βασικό στο πλαίσιο της τούρκικης κουλτούρας στον αθλητισμό. Αυτό από μόνο του σου δίνει μια ηρεμία και συγκέντρωση να ασχολείσαι με το μπάσκετ και όχι με τα γύρω γύρω. Και σε ότι αφορά τη ζωή έξω από το μπάσκετ, ξέρουμε πως γενικότερα η κατάσταση είναι τεταμένη, αλλά προσπαθούμε με τη ρουτίνας μας να είμαστε συγκεντρωμένοι σε αυτό που κάνουμε. Είμαστε προσεκτικοί, όπως παντού φαντάζομαι, αλλά δεν έχουμε αντιμετωπίσει κανένα πρόβλημα μέχρι τώρα».
Παναθηναϊκός και Ολυμπιακός στο Final Four
Όλα αυτά με ένα φάιναλ φορ να έρχεται στην Κωνσταντινούπολη. Ο Δέδας δίνει τα δικά του προγνωστικά με βάση τα δεδομένα όπως έχουν διαμορφωθεί αυτή τη στιγμή: «Πιστεύω πως θα είναι και οι δύο ελληνικές ομάδες και ο Παναθηναϊκός και ο Ολυμπιακός. Ειδικά αν ο Παναθηναϊκός εξασφαλίσει τη θέση στην τετράδα. Έχουν την εμπειρία και είναι πολύ σκληρές ομάδες για να χάσουν στην έδρα τους. Το πρώτο είναι αυτό. Μετά είναι η ΤΣΣΚ Α Μόσχας, γιατί θεωρώ πως σε σειρά αγώνων, κανείς δεν μπορεί να τη νικήσει τρεις φορές. Δεν γίνεται. Η τέταρτη μάλλον θα είναι η Ρεάλ Μαδρίτης. Ίσως να είναι και το καλύτερο Final Four, γιατί θα είναι κλασικές ομάδες, με παράδοση, δυνατές. Και αν είναι οι δύο ελληνικές θα έχει σίγουρα και πολύ κόσμο. Και πέρυσι ήταν καλά, που είχαν γίνει εκπλήξεις, δίνουν ομορφιά κι αυτά στη διοργάνωση. Αλλά πιστεύω πως τα Final Four που μένουν χαραγμένα στη μνήμη του κόσμου είναι αυτά τα οποία βρίσκοντα τέσσερις μεγάλες ομάδες!»
