H Wall Street Journal παρατήρησε πως ένα όνομα ερχόταν στο προσκήνιο όταν ρωτούσαν παίκτες που έρχονταν από την Ευρώπη στο ΝΒΑ επαναλαμβανόταν συχνά πυκνά: Βασίλης Σπανούλης. Εστίασε σε δύο παίκτες: Γιάννης Αντετοκούνμπο και Λούκα Ντόντσιτς. Δύο από τα μεγαλύτερα ονόματα του ΝΒΑ και του παγκόσμιου μπάσκετ αυτή τη στιγμή, είχαν και οι δύο ως πρότυπο τον ίδιο Έλληνα παίκτη: Τον αρχηγό του Ολυμπιακού.
«Ο Λούκα Ντόντσιτς και ο Γιάννης Αντετοκούνμπο μεγάλωσαν βλέποντας τον Βασίλη Σπανούλη. Έπαιξε μία σεζόν στο ΝΒΑ. Είναι επίσης υπεύθυνος για το μέλλος της λίγκας». Αυτές είναι οι πρώτες προτάσεις στο κείμενο του Ben Cohen και είναι μόνο η αρχή.
«Κάθε παίκτης είναι μια αντανάκλαση από παίκτες μπάσκετ που έπαιξαν το παιχνίδι πριν από αυτόν. Οπότε όταν η εκπομπή «Inside the NBA» πήραν πρόσφατα συνέντευξη από τον Λούκα Ντόντσιτς ήταν περίεργοι να δουν αν το παιχνίδι του είχε επιρροές από Αμερικάνους παίκτες ή Ευρωπαίους. Η απάντηση του σούπερ σταρ των Ντάλας Μάβερικς είχε λίγο κι από τα δύο. Έμαθε από τον ΛεΜπρόν Τζέιμς, παρατήρησε τους Ισπανούς συμπαίκτες του. Και μετά ανέφερε έναν παίκτη που είχε βαθιά επιρροή πάνω του: «Παρακολουθούσα επίσης τον Σπανούλη. Δεν ξέρω αν τον ξέρετε».
«Σπανούλης», είπε ο Τσαρλς Μπάρκλεϊ. «Είναι ο τύπος από το «Fast Times at Ridgemont High?”.
Η περίεργη αλήθεια με τον Βασίλη Σπανούλη είναι πως δεν ήταν στο ΝΒΑ περισσότερο από ότι ο Jeff Spicoli. Έμεινε έναν χρόνο. Το μετάνιωσε τόσο ώστε να επιστρέψει στην Ελλάδα και να μην επιστρέψει ποτέ ξανά. Ένας από τους καλύτερους παίκτες της Ευρώπης είχε μια από τις χειρότερες εμπειρίες στην Αμερική.
Ο Ντόντσιτς ήταν ένα από τα παιδιά που τον παρακολούθησαν έτσι κι αλλιώς. Ο λόγος για τον οποίο ακούγεται σχεδόν σαν υπνωτισμένος όταν μιλάει για τον Σπανούλη είναι πως ο πρώτος σκόρερ και πρώτος σε ασίστ στη λίστα των κορυφαίων όλων των εποχών στην Ευρωλίγκα είναι ένας ημίθεος για τη γενιά του. Και αυτός ο Έλληνας που μισούσε το ΝΒΑ βρίσκεται στη λίγκα μέσα από τον Ντόντσιτς: Φορά το ασυνήθιστο 77, γιατί το παιδικό του ίνδαλμα φορούσε το 7».
Ο Σπανούλης έπαιξε τόσο μεγάλο ρόλο στην ανάπτυξη ως μπασκετμπολίστα του Ντόντσιτς ώστε κάποια στιγμή, στη διάρκεια της τέταρτης περιόδου ενός αγώνα τον ενόχλησε με μια ιδιαίτερη επιθυμία: Ήθελα να σιγουρευτεί ότι θα πάρει τη φανέλα του μετά το τέλος του αγώνα.
Ο Γιάννης Αντετοκούνμπο μπορεί να νιώσει μοιραστεί αυτό το συναίσθημα. Μεγάλωσε στην Ελλάδα. Οπότε μεγάλωσε με τον Σπανούλη. Ο παίκτης που έχει υπογράψει το πιο πλουσιοπάροχο συμβόλαιο στην ιστορία του μπάσκετ, ακτινοβολούσε όταν ο Σπανούλης υπέγραψε μια φανέλα γι’ αυτόν.
«Είναι σαν τον Κόμπι ή τον Τζόρνταν της Ευρώπης», είπε ο Αντετοκούνμπο.
Την πρώτη φορά που ο Ντόντσιτς και ο Αντετοκούνμπο αντιμετώπισαν ο ένας τον άλλον φέτος, ένα match up του δύο φορές MVP και κάποιου που προορίζεται να κατακτήσει πολλές φορές αυτόν τον τίτλο ο ίδιος, μια καλτ φιγούρα τους παρακολουθούσε από την άλλη άκρη του Ωκεανού.
Ο Σπανούλης, που στα 38 του είναι μεγαλύτερος από οποιονδήποτε αγωνίζεται στο ΝΒΑ φέτος, δεν έχει την πολυτέλεια να κοιμάται αργά, αλλά παραμένει ξύπνιος για να τους παρακολουθήσει. Έχει ακόμη την καθημερινή του δουλειά. Παίζει μπάσκετ.
«Είμαι μεγάλος οπαδός και των δύο και πάντα τους παρακολουθώ να παίζουν», λέει ο Σπανούλης. «Ελπίζω να ήμουν μια θετική έμπνευση για αυτούς. Θα είμαι πολύ πολύ πολύ πολύ πολύ πολύ τυχερός και πολύ ευγνώμων αν τους βοήθησα έστω και λίγο ή αν τους ενέπνευσα σε κάποιες κινήσεις ή με κάποιες συμβουλές μου στο να γίνουν αυτοί που είναι».
Ο Σπανούλης ήρθε στις ΗΠΑ μετά από έναν από τους μεγαλύτερους θριάμβους της ζωής του. Ήταν το αστέρι σε μια τρομακτική Εθνική Ομάδα της Ελλάδας που έφτασε στο Παγκόσμιο Κύπελλο του 2006 χωρίς αστέρες του ΝΒΑ στο ρόστερ της και νίκησε τις ΗΠΑ. Οι προπονητές της Εθνικής των ΗΠΑ φοβούνταν τον Σπανούλη πριν από το παιχνίδι και σημαδεύτηκαν από αυτόν για πολύ καιρό μετά. Μετακόμισε στο Χιούστον μόλις ένα μήνα αργότερα.
Το μόνο αξιομνημόνευτο από τη θητεία του στους Ρόκετς είναι το πόσο μη αξιομνημόνευτο ήταν. Το πνεύμα του χάθηκε στη μετάφραση. Ήρθε σε σύγκρουση με τους προπονητές, καθώς με το ζόρι έβλεπε λίγο χρόνο στο παρκέ και αυτοί οι 2.7 πόντοι μέσο όρο ήρθαν κυρίως σε χρόνο όπου τα παιχνίδια είχαν πια κριθεί. Επέστρεψε στην Ευρώπη όσο πιο γρήγορα μπορούσε. Αυτή η εμπειρία άφησε μια πικρή γεύση στον Σπανούλη, ο οποίος έχει γίνει γνωστός στους παράγοντες του ΝΒΑ γιατί λέει σε άλλους παίκτες να μην κάνουν το ταξίδι.
«Βρέθηκα στο λάθος μέρος τη λάθος στιγμή», λέει. «Αλλά, είναι οκ... Κάποιες φορές τα πράγματα δεν λειτουργούν. Ίσως είναι καλύτερα που επέστρεψα και έκανα αυτήν την καριέρα».
Το τέλος της καριέρας του στο ΝΒΑ είναι η αρχή του θρύλου.
Αν τυχαίνει να είσαι ένα παιδί που έζησε στην Ευρώπη και αγαπούσε το μπάσκετ είναι αναπόφευκτο: Ο Σπανούλης είναι ο άνθρωπός σου. Κατέκτησε την πρώτη του Ευρωλίγκα με τον Παναθηναϊκό το 2009, όταν ο Ντόντσιτς ήταν 10 χρονών στη Σλοβενία, πριν μετακομίσει στην Ισπανία και κατέκτησε συνεχόμενες φορές την Ευρωλίγκα το 2012 και το 2013 με τον Ολυμπιακό. Ο Ντόντσιτς τον αντιμετώπισε για πρώτη φορά στη Μαδρίτη το 2016. Ήταν καλύτερος το 2017 και ο καλύτερος παίκτης στην Ευρώπη το 2018. Ήταν επίσης η χρονιά που έφυγε για το ΝΒΑ.
Είναι εύκολο όταν παρακολουθείς έναν αγώνα των Μάβερικς να βλέπεις «σκιές» από το παιχνίδι του Σπανούλη στον Ντόντσιτς. Η δημιουργία. To θράσος στο παιχνίδι, το ρίσκο. Τα stepback και τα sidesteps που του επιτρέπουν να ελίσσεται ανάμεσα σε άμυνες σε διαφορετικές ταχύτητες με σχεδόν μυστηριώδεις τρόπους. Ζητά ακόμη και την μπάλα στις μεγάλες στιγμές, όπως ένας παίκτης που κυκλοφορεί με το παρατσούκλι «Kill Bill”. Το νικητήριο τρίποντο του Ντόντσιτς στα play offs ήταν απλά Σπανούλης.
Υπάρχει όμως και κάτι άλλο στον Σπανούλη που «μόλυνε» τον Ντόντσιτς. Μια συγκεκριμένη μαγεία που οι Ευρωπαίοι φίλοι του μπάσκετ μπορούν να εκτιμήσουν
«Υπό πίεση, κανείς δεν είναι σαν κι αυτόν», λέει ο Νταν Πίτερσον, θρυλικός Αμερικάνος προπονητής στην Ιταλία: Ο Γιάννης και ο Λούκα το καταλαβαίνουν αυτό».
Ο Ρικ Πιτίνο το καταλαβαίνει επίσης. Από την ημέρα εκείνη του 2018 που μετακόμισε στην Ελλάδα, άγκουγε μόνο για έναν παίκτη. Τα θαύματα στο νέο του σπίτι περιελάμβαναν την Ακρόπολη, το χούμους και τον Σπανούλη.
Όσο περισσότερα μάθαινε γι’ αυτόν, τόσο καλύτερα τον καταλάβαινε ο Πιτίνο.
«Έκανε περίπου ότι έκανα εγώ», λέει ο Πιτίνο. «Πήγα από το Κεντάκι στο Λούιβιλ. Πήγε από τον Παναθηναϊκό στον Ολυμπιακό».
Η αντιπαλότητα ανάμεσα σε Παναθηναϊκό και Ολυμπιακό είναι τόσο πικρή στην Ελλάδα είναι τόσο μεγάλη που οι δύο ομάδες δεν μπορούσαν καν να παίξουν μαζί στο ίδιο πρωτάθλημα πέρυσι: Ο Ολυμπιακός υποβιβάστηκε καθώς αρνήθηκε να αγωνιστεί με τον Παναθηναϊκό αν δεν έρχονταν ξένοι διαιτητές να διευθύνουν το παιχνίδι. Αλλά όταν είχαν παίξει αντίπαλοι την προηγούμενη σεζόν, ένα μέρος του scouting ήταν αρκετά εύκολο να το απομνημονεύσει κάποιος: Αν το παιχνίδι παιχτεί ως το τέλος, η μπάλα θα πήγαινε στον Σπανούλη. “Τόσος σεβασμός, τόσος φόβος», λέει ο Πιτίνο.
Ο Ρικ Πιτίνο έχει επιστρέψει στο κολλεγιακό μπάσκετ, αλλά ο παίκτης που θέλει να δελεάσει δεν είναι κάποιος κορυφαίος παίκτης γυμνασίου και δεν προσπαθεί να τον φέρει στο Iona. Ως προπονητής της Εθνικής Ελλάδας έχει έναν άλλο στόχο: Προσπαθεί να δελεάσει τον Σπανούλη να επιστρέψει στην Εθνική Ομάδα. «Πιστεύω πως ίσως τα καταφέρω», λέει.
Δεν θα είναι ο πρώτος παίκτης που θα επιστρέψει, έχοντας προηγουμένως αποσυρθεί.
«Μεγάλωσα με τον Μάικλ Τζόρνταν», λέει ο Σπανούλης. «Οπότε, ήταν ο αγαπημένος μου παίκτης».
Τώρα βλέπει το μπάσκετ από μια διαφορετική οπτική. Θαυμάζει τον Ντόντσιτς ως μοναδικό. «Του εύχομαι να γίνει ο καλύτερος που έπαιξε ποτέ το παιχνίδι», λέει ο Σπανούλης. Ζηλεύει τη θέληση του Αντετοκούνμπο. «Του εύχομαι να κατακτήσει σύντομα ένα πρωτάθλημα», λέει.
Αποδεικνύεται πως δεν είναι ο μοναδικός «οπαδός» των δύο παικτών στην οικογένεια. «Το ίδιο και τα παιδιά μου».
Το μεγαλύτερο από τα έξι παιδιά του είναι αγόρι και παρακολουθεί το ΝΒΑ. Ο Ντόντσιτς και ο Αντετοκούνμπο είναι από τους αγαπημένους του παίκτες. «Μπαμπά, δείξει μου περισσότερα highlights του», λέει συχνά.
Είναι ακριβώς ότι έλεγαν τα ινδάλματα του γιου του, συνήθιζαν να λέει για τον ίδιο. Αυτός ο μπασκετικός κύκλος της ζωής από τον Τζόρνταν στον Σπανούλη στον Ντόντσιτς, στον Αντετοκούνμπο σε έναν άλλον Σπανούλη.
«Εμπνέουν τόσα παιδιά αυτήτ η στιγμή», λέει... «Περισσότερα από όσα εγώ».
