Όλοι ξέρουμε ότι το ΝΒΑ είναι η πιο μεγάλη και προσοδοφόρα επιχείρηση στο παγκόσμιο μπάσκετ. Τα νούμερά της σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη λίγκα του κόσμου προκαλούν ίλιγγο και δεν μπαίνουν σε καμία σύγκριση. Όμως, πώς ακριβώς βγάζει αυτά τα λεφτά το ΝΒΑ;
Πριν από λίγο καιρό ο Νέιθαν Ριφ, ειδικευμένος στα οικονομικά δημοσιογράφος, δημοσίευσε ένα κείμενο στην ιστοσελίδα investopedia.com, που έχει ενδιαφέρον. Γράφει λοιπόν ότι:
Το ΝΒΑ έχει τη φήμη της πιο καινοτόμου από τις μεγάλες επαγγελματικές λίγκες της Βόρειας Αμερικής, κερδίζοντας χρήματα από ένα συνδυασμό τηλεοπτικών δικαιωμάτων, εμπορικών δικαιωμάτων, εισιτηρίων κ.ά. Κι αυτό έγινε εν πολλοίς εξ ανάγκης.
Το ΝΒΑ ιδρύθηκε πολύ αργότερα από τις άλλες λίγκες (το 1946) και χρειάστηκε να περάσουν δεκαετίες για να τις προλάβει. Και για να το πετύχει προχώρησε σε μια σειρά πρωτοποριακών κινήσεων. Ήταν η πρώτη λίγκα που μετέτρεψε το all star game της σε τριήμερο event γεμάτο εκδηλώσεις, η πρώτη της οποίας σημαντικό μέρος των εσόδων άρχισε να προέρχεται από τα εμπορικά δικαιώματα (merchandise) και η πρώτη που ανέδειξε τους πιο εμπορικούς παίκτες της σε παγκόσμιους σούπερ σταρ. Το άνοιγμα στην παγκόσμια αγορά λειτουργεί. Αγώνες της λίγκας μεταδίδονται τηλεοπτικά σε όλες τις κατοικήσιμες ηπείρους. Παντού, από την Πολωνία έως την Μογγολία. Τη δεκαετία του 1970 τα ρόστερ απαρτίζονταν σχεδόν αποκλειστικά από Αμερικανούς. Σήμερα το ένα τέταρτο των παικτών προέρχονται εκτός ΗΠΑ, από 37 διαφορετικές χώρες.
Σύμφωνα με το Forbes, τα συνολικά έσοδα του ΝΒΑ ανήλθαν στα 8 δισ. δολάρια πέρυσι. Καθεμιά από τις ομάδες αξίζει τουλάχιστον 1 δισ. δολάρια, ενώ η μέση αξία τους ανήλθε πέρυσι στα 1,9 δισ. δολάρια - τρεις φορές μεγαλύτερη αξία από αυτή που είχαν πριν από μόλις πέντε χρόνια.
Στη Βόρεια Αμερική το ΝΒΑ ανθεί, αλλά δεν κυριαρχεί. Τα έσοδά του είναι περίπου τα μισά σε σχέση με αυτά που έχει η πιο προσοδοφόρα λίγκα στον κόσμο, το NFL. Όμως μία από τις μεγαλύτερες διαφορές αυτών των δύο λιγκών είναι η προέλευση των εσόδων τους. Όπως άλλες μεγάλες λίγκες, το ΝΒΑ έχει έσοδα από διάφορες πηγές, πιο σημαντικές εκ των οποίων είναι η τηλεόραση, τα εμπορικά δικαιώματα, οι χορηγίες και τα εισιτήρια.
Τα τηλεοπτικά δικαιώματα
Η τηλεόραση έχει ρόλο-κλειδί στην επιχειρηματική στρατηγική του ΝΒΑ. Όταν η τηλεόραση έπαψε να είναι πολυτέλεια και έγινε απαραίτητη σε κάθε σπίτι, κάποιοι ιδιοκτήτες επαγγελματικών ομάδων μποϊκοτάρισαν τη ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση των αγώνων. "Γιατί να παρέχεις το προϊόν σε ανθρώπους που κάθονται στο σπίτι τους, αντί να τους χρεώνεις για να παρακολουθήσουν το παιχνίδι από το γήπεδο;", σκέφτονταν αρχικά. Στην πορεία, ωστόσο, ανακάλυψαν ότι: α) μπορούσαν να προσεγγίσουν πολύ περισσότερους τηλεθεατές σε σχέση με τους αγοραστές των εισιτηρίων τους και β) ότι ήταν πιο επικερδές να πουλάς το προϊόν στους "ενδιάμεσους" (π.χ. τους διαφημιστές), απ' ό,τι απευθείας στους φιλάθλους.
Προσθέστε σε αυτό και την ταλαιπωρία που συνιστά το να πας στο γήπεδο (πρέπει να πληρώσεις εισιτήριο, να ξοδέψεις ώρα για να πας και να φύγεις από εκεί, να βρεις χώρο, συχνά επί πληρωμή, για να παρκάρεις, πιθανόν να τα βάλεις και με κανέναν μεθυσμένο στις εξέδρες). Έτσι, μέσα μόλις λίγα χρόνια έγινε φανερό ότι η παρακολούθηση αγώνων από την τηλεόραση θα ήταν ο βασικός τρόπος κατανάλωσης από τους φιλάθλους του αθλητικού προϊόντος.
Κι ενώ είναι γνωστό ότι τα τηλεοπτικά συμβόλαια του NFL είναι πανάκριβα και υπογράφονται αποκλειστικά με τηλεοπτικά δίκτυα εθνικής εμβέλειας, το ΝΒΑ μεταδίδει ζωντανά σε εθνικό δίκτυο 277 αγώνες της κανονικής περιόδου και πάνω από 90 των πλέι οφ κάθε χρόνο. Τη σεζόν 2017-18 το NBA TV μετέδωσε τα περισσότερα παιχνίδια κανονικής περιόδου, 106, και ακολούθησαν το ESPN (87), το ΤΝΤ (67) και το ABC (17).
Η τηλεόραση προσφέρει το μεγαλύτερο μερίδιο από τα έσοδα του ΝΒΑ. Τη σεζόν 2016-17 το ΤΝΤ και το ESPN ανανέωσαν τα συμβόλαιά τους έναντι συνολικού ποσού 24 δισ. δολαρίων. Ακόμα κι αν υπολογίσουμε ότι οι περίπου 400 εν ενεργεία παίκτες κερδίζουν κατά μέσο όρο κοντά στα 5 εκ. δολάρια ετησίως, τα τηλεοπτικά συμβόλαια με εθνικά δίκτυα αρκούν από μόνα τους για να καλύψουν αυτούς τους μισθούς. Παρόλα αυτά, τα συμβόλαια με τα εθνικά δίκτυα αφήνουν 1078 αγώνες της κανονικής περιόδου χωρίς τηλεοπτική μετάδοση. Το κενό αυτό καλύπτουν οι συμφωνίες με τοπικά κανάλια, που αποδίδουν έσοδα από 120 έως 150 εκ. δολάρια ετησίως.
Τα εμπορικά δικαιώματα
Μία ακόμα σημαντική πηγή εσόδων για το ΝΒΑ είναι η εκμετάλλευση των εμπορικών δικαιωμάτων (merchandise), που συνεισφέρει πάνω από ένα δισ. δολάρια ετησίως. Μάλιστα τη σεζόν 2017-18 για πρώτη φορά στη ιστορία του ΝΒΑ οι ομάδες έβαλαν διαφήμιση στις φανέλες τους, η οποία απέδωσε στις ομάδες κατά μέσο όρο ετήσια έσοδα ύψους 9,3 εκ. δολαρίων. Ρόλο παίζει και η συναρπαστική λειτουργία του ίδιου του αθλήματος. Οι πολύχρωμες φανέλες του ΝΒΑ μπορούν να φορεθούν στο γήπεδο, αλλά και ως casual ντύσιμο, κάτι που δεν μπορεί να γίνει ούτε με τις φανέλες του αμερικάνικου φούτμπολ ούτε του μπέιζμπολ ούτε του χόκεϊ.
Σχετικό θέμα με την εκμετάλλευση των εμπορικών δικαιωμάτων είναι και οι χορηγίες. Ως παράδειγμα, οι Μιλγουόκι Μπακς εγκαινίασαν πρόσφατα το καινούριο τους γήπεδο, το Fiserv Forum, που κόστισε 524 εκ. δολάρια και προσφέρει πολλές ευκαιρίες για χορηγική αξιοποίηση. Τον Ιούνιο του 2015 το ΝΒΑ έδωσε τέλος στη συνεργασία του με την Adidas και υπέγραψε με τη ΝΙΚΕ οκταετές συμβόλαιο έναντι ενός δισ. δολαρίων. Η αύξηση των εσόδων σε σχέση με το προηγούμενο συμβόλαιο ήταν της τάξης του 245%!
Τα εισιτήρια
Μπορεί να προκαλεί κάποια έκπληξη, αλλά είναι αλήθεια πως τα εισιτήρια δεν αποτελούν βασική πηγή εσόδων για το ΝΒΑ. Τα τηλεοπτικά και τα εμπορικά δικαιώματα τα έχουν υποσκελίσει. Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι τα εισιτήρια έχουν πάψει να συνεισφέρουν. Σύμφωνα με το ESPN, την περσινή σεζόν οι ομάδες διέθεταν από λίγο λιγότερα από 15.000 μέχρι λίγο περισσότερα από 20.000 εισιτήρια σε κάθε εντός έδρας αγώνα τους. Με μέση τιμή 100 δολάρια για κάθε εισιτήριο, το συνολικό ποσό που συγκεντρώθηκε από τις πωλήσεις εισιτηρίων δεν είναι ευκαταφρόνητο.
Μελλοντικά σχέδια
Καθώς η δημοφιλία του ΝΒΑ συνεχώς αυξάνει, η αξία των ομάδων μεγαλώνει πέρα από κάθε προσδοκία. Οι ομάδες του ΝΒΑ δεν πωλούνται συχνά, όταν όμως πωλούνται, σπάζουν κάθε ρεκόρ. Την τελευταία δεκαετία η μέση τιμή πώλησης μιας ομάδας του ΝΒΑ έχει τριπλασιαστεί! Το 2014 οι Λος Άντζελες Κλίπερς πωλήθηκαν έναντι 2 δισ. δολαρίων. Η τιμή αυτή δεν είχε προηγούμενο. Κι ακόμα κι αν γίνει κάποιο... σκόντο σε αυτή σε κάποια άλλη περίπτωση, είναι προφανές ότι οι νυν και μελλοντικοί ιδιοκτήτες ομάδων του ΝΒΑ περιμένουν ότι τα έσοδα θα αυξηθούν ακόμα περισσότερο στα επόμενα χρόνια.
Το ΝΒΑ έχει ξεπεράσει το μπέιζμπολ ως το δεύτερο πιο δημοφιλές άθλημα στις ΗΠΑ. Αλλά τα νούμερα τηλεθέασης των αγώνων του δείχνουν ότι έχει πολλά περιθώρια βελτίωσης ακόμα στο εσωτερικό της χώρας. Και πολύ περισσότερο διεθνώς. Σύμφωνα με το Forbes, το ΝΒΑ παρουσιάζει συνεχώς αυξανόμενους δείκτες τηλεθέασης εκτός ΗΠΑ στα κοινά μεταξύ 16 και 20 ετών και αυτή η διεθνής απήχησή του έχει ως αποτέλεσμα να προελκύσει όλο και περισσότερους διεθνείς επενδυτές. Πρόσφατο παράδειγμα η απόκτηση του 49% των μετοχών των Μπρούκλιν Νετς από τον ιδιοκτήτη του κολοσσού Alibaba, Τζο Τσάι, έναντι ποσού, που φημολογείται ότι ανήλθε στα 1,5 δισ. δολάρια.
Οι προκλήσεις
Το παρόν μοιάζει ρόδινο, αλλά υπάρχουν και ζητήματα που μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα αν δεν αντιμετωπιστούν σωστά και έγκαιρα. Για παράδειγμα, η αξία των ομάδων μεταβάλλεται. Δεν είναι πάντα τόσο υψηλή. Οι Κλίβελαντ Καβαλίερς, για παράδειγμα, πέρυσι έχασαν λεφτά και η αξία τους μειώθηκε κατά 4%, στα 1,28 δισ. δολάρια, σύμφωνα με το Forbes.
Μια άλλη πρόκληση αφορά το σύστημα διανομής των εσόδων. Όπως κάνουν κι άλλες επαγγελματικές λίγκες, το ΝΒΑ διανέμει τα έσοδά του από πηγές που δεν σχετίζονται με το μπάσκετ σε όλες τις ομάδες προκειμένου να αμβλύνει τις ανισότητες που δημιουργούν οι διαφορετικές αγορές μέσα στην ίδια τη χώρα. Αυτά τα έσοδα όλων των ομάδων, δηλαδή, μπαίνουν σε έναν κορβανά και μετά αναδιανέμονται, έτσι ώστε κάθε ομάδα να λάβει χρήματα ίσα με το salary cap κάθε χρονιάς.
Προκλήσεις αναδύονται και από την τεχνολογική πρόοδο, που λειτουργεί σε βάρος της τηλεόρασης, ενώ φυσικά ένα ζήτημα που ανέκυψε πρόσφατα αφορά τις σχέσεις με την τεράστις αγορά της Κίνας, που διαταράχθηκαν μετά το περίφημο tweet του Ντάριλ Μόρεϊ.
