Πολλές χώρες αλλά και παράλληλα πολύ περισσότερες ομοσπονδίες αθλημάτων διευκολύνουν να επιστρέψει ο αθλητισμός και οι δραστηριότητες σε ένα φυσιολογικό επίπεδο επανεκκίνησης προπονήσεων και πρωταθλημάτων, μετά τα περιοριστικά μέτρα κλειδώματος (lockdown) της πανδημίας του SARS - Covid-19. Τόσο οι αθλητές Αναψυχής αλλά και οι επαγγελματίες αθλητές πρέπει να προετοιμαστούν κατάλληλα για την συμμετοχή τους, για να μπορέσουν με ασφάλεια να αγωνιστούν ξανά. Διαβάζουμε παντού στο διαδίκτυο για την επανένταξη των αθλητών και ασκουμένων, αλλά λίγοι βλέπουν την πλευρά των νεαρών αθλητών που εκτός της απραξίας που υποβλήθηκαν, βρέθηκαν να αντιμετωπίζουν και την εξεταστική περίοδο στα σχολεία τους, όπου σίγουρα η ένταση και το άγχος δεν απουσίαζαν. Οι επιβαρύνσεις των νεαρών αθλητών έχουν θεμελιώδεις διαφορές από αυτές των ενηλίκων και επομένως χρίζει διαφορετικής εκτίμησης, αξιολόγησης αλλά και προσέγγισης. Η παιδική ηλικία θεωρείται πια αυτόνομη κατηγορία και όχι μία χρονική περίοδος αναμονής της ενηλικίωσης, και για το λόγο αυτό η κάθε συνταγογράφηση των δραστηριοτήτων θα πρέπει να είναι προσεκτικά σχεδιασμένη και δομημένη.
Ένας πολύ μεγάλος αριθμός συμμετεχόντων νεαρής ηλικίας παίζουν ομαδικά αθλήματα, τα οποία τα περισσότερα από αυτά απαιτούν επαφές, όπως είναι η Καλαθοσφαίριση, με αποτέλεσμα να απαιτούνται ιδιαίτερες δεξιότητες και φυσικές ικανότητες και συνεπώς να ενέχουν αρκετούς κινδύνους τραυματισμών. Αρκετές διαφορές επίσης υπάρχουν στα κίνητρα μεταξύ νεαρών αθλητών, όπου η διατήρηση της υγείας και ευρωστίας πρέπει να παίζει πρωταρχικό ρόλο, χωρίς να αφήνουν στην άκρη την διασκέδαση τους και την βελτίωση των ικανοτήτων τους για αθλητική απόδοση, αλλά και τη συμμετοχή σε τελικές φάσεις πρωταθλημάτων.
Είναι σε όλους γνωστό, ότι τα σωματικά υγιή παιδιά έχουν καλύτερες επιδόσεις στο σχολείο με μεγαλύτερη συγκέντρωση προσοχής και σαφώς πιο βελτιωμένη ψυχική υγεία, και για τον λόγο αυτό είναι επιβεβλημένη η επιστροφή τους στις αθλητικές δραστηριότητες που αγαπούν, λόγω των αγχωτικών συνθηκών που επιβλήθηκαν με το "κλείδωμα" εντός σπιτιού διαμέσου της καραντίνας. Ωστόσο θα πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με την "ελευθερία" για άσκηση, και θα πρέπει να οριστούν κανόνες υγιεινής και συμμόρφωσης με βάση τα πρωτόκολλα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, αλλά και των ολοκληρωτικών μέτρων που λαμβάνει η κάθε Ομοσπονδία, διότι ο κίνδυνος της μετάδοσης σε υψηλότερα επίπεδα είναι πολύ κοντά. Η εφαρμογή των πρωτοκόλλων περιορισμού του κινδύνου της εξάπλωσης πρέπει να περιλαμβάνουν τον έλεγχο των συμμετεχόντων, την κοινωνική απόσταση, τον εξοπλισμό ατομικής προστασίας και τη συχνή απολύμανση του εξοπλισμού και των εγκαταστάσεων. Προφανώς κοστοβόρο για τις ομάδες και τους οργανισμούς, αλλά απαραίτητο.
Η παρατεταμένη περίοδος μειωμένης ή καθόλου σωματικής άσκησης είναι ο αμέσως επόμενος κίνδυνος που πρέπει να αντιμετωπίσουμε, για την ελαχιστοποίηση του κινδύνου τραυματισμού στην επιστροφή των νεαρών αθλητών. Ένας τραυματισμός στις ηλικιακές αυτές κατηγορίες συχνά οδηγεί σε μειωμένη συμμετοχή στον αθλητισμό και αυξάνει την πιθανότητα παχυσαρκίας και οστεοαρθρίτιδας. Τα αυξημένα ποσοστά τραυματισμών στα αθλήματα νέων πιθανόν να σχετίζονται με τη φύση των παιχνιδιών που παίζουν. Το άλμα, οι μέγιστες επιταχύνσεις και οι επιβραδύνσεις, οι γρήγορες αλλαγές κατεύθυνσης και οι εκφράσεις της μέγιστης ταχύτητας, είναι δράσεις τις οποίες συναντάμε στην Καλαθοσφαίριση, καθώς οι νεαροί αθλητές προσπαθούν να ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον, και για τους λόγους αυτούς η προετοιμασία τους πρέπει να ακολουθείται από τον ανάλογο περιοδισμό στον προπονητικό τους σχεδιασμό από τους ειδικούς της Δύναμης και Φυσικής Κατάστασης. Με την κατάλληλη προπόνηση, εκπαίδευση και προετοιμασία, μπορούμε να μειώσουμε ή ακόμη και να ελαχιστοποιήσουμε τον κίνδυνο τραυματισμού από όλες αυτές τις δράσεις οι οποίες απαιτούν εκτέλεση κινήσεων υψηλής έντασης.
Το πρώτο βήμα για την ασφαλή επιστροφή των νέων στην αθλητική δράση είναι η κατανόηση των επιπτώσεων της απομόνωσης λόγω "κλειδώματος" των φυσικών παραμέτρων, όπως η μειωμένη μυϊκή μάζα, η νευρομυική λειτουργία, η αερόβια ικανότητα και η ευαισθησία στην ινσουλίνη. Το κομμάτι της διατροφής, ως ακρογωνιαίος λίθος, πρέπει να προσεχθεί ιδιαίτερα, διότι λόγω της μειωμένης σωματικής δραστηριότητας, ο κίνδυνος να οδηγηθούμε σε αύξηση του ποσοστού σωματικού λίπους είναι πολύ μεγαλύτερος. Επίσης οι όποιες διαφοροποιήσεις στις συνήθειες των νεαρών αθλητών, λόγω των νέων ωραρίων επιστροφής αυτών στην κανονικότητα, είναι άξιο να μελετηθεί από ειδικούς επιστήμονες της Διατροφής.
Η Σωματική ανάπτυξη των παιδιών κατά την περίοδο που διανύσαμε δεν σταμάτησε και ίσως παρατηρήσουμε δραματικές αλλαγές στα σώματά τους αλλά και την εν γένη ανάπτυξη τους, και αυτό σίγουρα έχει επιπτώσεις σε φυσικά ανύσματα όπως είναι η Ορμή που μπορούν να παραγάγουν. Το σίγουρο είναι ότι δεν έχουν εκπαιδευτεί πως θα κοντρολάρουν αυτή την Ορμή, και ίσως είναι ένας ακόμη αναγκαίος λόγος της εκπαίδευσης αυτών. Τα φορτία πολλαπλασιάζονται και το μυϊκό σύστημα μαζί με τον μηχανισμό προστασίας του νευρικού συστήματος για έλεγχο και ισορροπία, δεν ακολουθούν παράλληλα. Έτσι λοιπόν η μειωμένη ικανότητα παραγωγής δύναμης, ως αποτέλεσμα της μειωμένης αντοχής τους, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο τραυματισμού των νεαρών αθλητών. Η αλλαγή πολλές φορές της στάσης του σώματος λόγω διαβάσματος ή ακινησίας και άγχους δίνει αρκετούς περιορισμούς στις κινήσεις των νεαρών αθλητών. Κρίνεται απαραίτητος ο έλεγχος Ορθοσωμίας, διότι δεν είναι λίγες οι φορές όπου μια απότομη ανάπτυξη ύψους, μπορεί να συνοδεύεται με βραχύνσεις και Σύνδρομα Θέσης και Στάσης. Όσοι εμπλέκονται με την εκπαίδευση και προετοιμασία των νεαρών αθλητών για επιστροφή σε αγωνιστικές δραστηριότητες, πρέπει να μπορούν να αξιολογήσουν το νέο "περιβάλλον" Σωματικής έκφρασης αυτών.
Στον παρακάτω πίνακα μπορούμε να δούμε το σημείο το οποίο διακόπηκαν οι δραστηριότητες (μπλε σημείο) κατά την αγωνιστική περίοδο που διανύαμε. Αν όλα κυλούσαν ομαλά, θα αναμέναμε μια φυσιολογική εξέλιξη της Αθλητικής Ικανότητας (πράσινη γραμμή), αλλά και της αγωνιστικής στους νεαρούς αθλητές. Για κάποιους αθλητές που ακολούθησαν προγράμματα ήπιας προπόνησης (υπο-προπόνησης), το επίπεδο τους κυμάνθηκε στην προέκταση της κίτρινης γραμμής. Αρκετά ενθαρρυντικά για να προχωρήσουν με μεγαλύτερη ασφάλεια και από υψηλότερο σημείο κατά την επανεκκίνηση τους. Το διάστημα όμως της α-προπόνησης για τους νεαρούς αθλητές, οι οποίοι δεν ακολούθησαν κάποιο προπονητικό πρόγραμμα, είναι καθοδικό (κόκκινη γραμμή). Για την περίπτωση αυτή ο σχεδιασμός μας θα πρέπει να έχει άλλη βάση και απαιτεί μεγαλύτερη συγκέντρωση στοιχείων. Βλέπουμε λοιπόν ότι αρκούν ελάχιστες εβδομάδες, για να μας αναγκάσουν να ξεκινήσουμε οποιαδήποτε αθλητική δραστηριότητα από διαφορετικά σημεία εκκίνησης.
Για την αντιμετώπιση αυτής της κατάστασης σε πρώτη φάση θα μπορούσαμε να αυξήσουμε το κίνητρο των νεαρών αθλητών για ατομική βελτίωση των ατομικών ικανοτήτων και δεξιοτήτων με ελκυστικό τρόπο και αποφεύγοντας μοντέλα δραστηριοτήτων παραδοσιακών μεθόδων. Μπορούμε να τους εκπαιδεύσουμε για το πως μπορούν να χρησιμοποιούν "εργαλεία" όπως το σχοινάκι, και τρόπου υπερπήδησης και ρυθμού, εντάσσοντας τους σταδιακά Καρδιοαναπνευστικά για έργο. Είναι διασκεδαστικό και σίγουρα αποτελεσματικό. Η εκμάθηση αλλά και η πρόοδος μιας νέας δεξιότητας η οποία συνοδεύεται με πλειομετρική φάση εργασίας ήπιας έντασης μπορεί να επανεντάξει προοδευτικά τους νεαρούς αθλητές για δραστηριότητες που απαιτούνται υψηλά επίπεδα δράσης και ενέργειας στην συνέχεια. Ο κάθε αθλητής χρησιμοποιεί τον δικό του εξοπλισμό για ασφάλεια και υγιεινή, χωρίς να υπάρχει επαφή με οποιονδήποτε άλλον, διατηρώντας κοινωνική απόσταση. Προσωποποιημένο ασκησιολόγιο μετά από Ορθοσωμική αξιολόγηση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση των Υποδραστήριων μυών.
Σε δεύτερη φάση θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε μικρές ομάδες ασκουμένων, χρησιμοποιώντας εξοπλισμό που μπορεί εύκολα να απολυμανθεί και καθαριστεί. Η προπόνηση μπορεί να γίνει σε οργανωμένους χώρους άσκησης με επίβλεψη και καθοδήγηση, χωρίς να υπάρχει επαφή. Passing Games ή Shooting and Agility Drills μπορούν σταδιακά να μπαίνουν στο πρόγραμμα ενισχύοντας την επαφή με την μπάλα, αλλά και προάγοντας τις φυσικές ικανότητες. Αυτή η αφοσίωση μας στο πρόγραμμα, σίγουρα θα έχει σαν συνέπεια τον περιορισμό των λοιμώξεων σε ολόκληρη την ομάδα, ενώ στην συνέχεια μπορούμε να αυξήσουμε τον αριθμό των αθλητών μας προοδευτικά και να ενισχύσουμε τα μοτίβα κίνησης αυτών.
Σε τρίτη φάση μπορούμε να καταργήσουμε τον περιορισμό των αθλητών και να προσθέσουμε δραστηριότητες επαφής, εφόσον έχουμε σιγουρευτεί ότι ικανότητες, όπως δύναμη και ισορροπία έχουν αναπτυχθεί επιτυχώς. Μπορούμε να μοιραστούμε τον εξοπλισμό μας, αλλά διατηρώντας τις αρχές της απολύμανσης και καθαρισμού. Καταγράψτε τις προπονήσεις και αξιολογήστε την κάθε παράμετρο. Θα έχετε σίγουρα δεδομένα μετά τον πρωτόγνωρο για όλους μας αποκλεισμό από τις δραστηριότητες και μπορείτε αναλύοντας τα να βγάλετε χρήσιμα συμπεράσματα για την ομάδα σας. Αξιολογήστε τους νεαρούς αθλητές τακτικότερα και συγκρίνετε τα αποτελέσματα με παλαιοτέρα στοιχεία που έχετε στα αρχεία σας. Αυτό θα σας δώσει μια καλύτερη εικόνα του επιπέδου των αθλητών σας, τόσο σε τεχνικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο Φυσικών Ικανοτήτων.
Η μεγάλη αποχή από αθλητικές δραστηριότητες κρύβει αρκετούς κινδύνους. Ίσως τώρα που έχουμε αρκετά δεδομένα, να είναι ευκολότερος ο τρόπος αντιμετώπισης οποιασδήποτε ασυμφωνίας για την ασφάλεια και αποτελεσματικότητα των νεαρών αθλητών για την επιστροφή στις αγωνιστικές υποχρεώσεις των ομάδων τους, διατηρώντας παράλληλα την μακροχρόνια αγάπη τους για το άθλημα της Καλαθοσφαίρισης.
Βιβλιογραφία
- Santos, E and Janeira, M. Effects of reduced training and detraining on upper and lower body explosive strength in adolescent male basketball players. J Strength Cond Res 23: 1737–1744, 2009.
- Ewing, M.E., & Seefeldt, (1996). Participation and attrition patterns in American agency-sponsored youth sports. In F.L. Small, & R.E. Smith (Eds.), Children and youth in sports: A biopsychosocial perspective, (pp. 31-46). Dubuque, IA: Brown and Benchmark
- Blimkie, C and Bar-Or, O. Muscle strength, endurance and power: Trainability during childhood. In: The Young Athlete. H. Hebestreit and O. Bar-Or, eds. Malden, MA: Blackwell Publishing, 2008. pp 65–83.
- Faigenbaum, A, Farrel, A, Fabiano, M, Radler, T, Naclerio, F, Ratamess, N, Kang, J, and Myer, G. Effects of integrative neuromuscular training on fitness performance in children. Pediatr Exerc Sci 23: 573–584, 2011.
- Faigenbaum, A, Kraemer, W, Blimkie, C, Jeffreys, I, Micheli, L, Nitka, M, and Rowland, T. Youth resistance training: Updated position statement paper from the National Strength and Conditioning Association. J Strength Cond Res 23: S60–S79, 2009
- Safrit, M. Complete Guide to Youth Fitness Testing. Champaign, IL: Human Kinetics, 1995.
