Η Μπολόνια είναι μια πόλη γνωστή για το δεύτερο μεγαλύτερο ιστορικό μεσαιωνικό κέντρο. Για το αρχαιότερο Πανεπιστήμιο (ιδρύθηκε το 1088) που φέρνει στην πόλη φοιτητές από όλο τον κόσμο. Για τους πύργους και τη μεγαλύτερη στοά του κόσμου, του San Luca, που φτάνει τα 3,7 χιλιόμετρα, τις 666 (τυχαίο, μην αγχώνεστε) καμάρες και τα πλακόστρωτα, τις κόκκινες σκεπές. Για κάτι σε πιο σύγχρονο, να πούμε πως είναι γνωστή για την Ducati. Ή για το φαγητό της (μπορεί τα μακαρόνια με κιμά της μαμάς σας να είναι τα καλύτερα, αλλά η συνταγή της μπολονέζ κρατά από την περιοχή και βρίσκεται σε βιβλίο μαγειρικής του 1891) και την αριστερή της... κλήση σε ότι αφορά τα πολιτικά.
Η πόλη έχει πλούσια ιστορία, κατάφερνε, για καλό ή για κακό για την ίδια, να έχει πάντα μια θέση στην ιστορία της χώρας και κατάκτησε μια ξεχωριστή θέση και στην μπασκετική της ιστορία. Όχι γιατί είχε μία καλή ομάδα, αλλά γιατί είχε δύο και υπήρχε η κόντρα, η οποία εσχάτως αναγεννήθηκε: Η Μπολόνια μοιάζει να χωρίζεται στα δύο μόνο τις ημέρες των ντέρμπι. Ή είσαι Βίρτους, ή είσαι Φορτιτούντο.
Οι δύο ομάδες πέρασαν πολλά καλά φεγγάρια, αλλά όταν ήρθε η ώρα να κάνουν κι αυτές τον κύκλο τους πέρασαν μεγάλη ταλαιπωρία και για αρκετά μεγάλο διάστημα για να επανέλθουν σταδιακά και να ξαναβρεθούν αντιμέτωπες στην κατηγορία των μεγάλων. Η Βίρτους Μπολόνια ήταν πάντα η καλύτερη. Ελάχιστο ήταν –συγκριτικά- το διάστημα στο οποίο κυριάρχησε η Φορτιτούντο. Η Βίρτους, η ομάδα που σήμερα υποδέχεται ο Προμηθέας Πάτρας (22/10, 19.30) για την 4η αγωνιστική του EuroCup, είναι άλλωστε και η ομάδα με τις βαθύτερες ρίζες, καθώς είναι η πρώτη ομάδα μπάσκετ στην Ιταλία με έτος ίδρυσης 1929!
Αυτό που λέμε «εκκλησία το γήπεδο»
Το πρώτο της γήπεδο ήταν μια πρώην εκκλησία η Σάντα Λουτσία, στο κέντρο της πόλης και ο πρώτος τίτλος στο περιφερειακό πρωτάθλημα, ήρθε το 1934, επικρατώντας σε πλέι οφ ομάδων όπως η Μιλάνο ή η Ρόμα. Η πρώην εκκλησία δεν ήταν διαθέσιμη μετά το τέλος του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου, η Βίρτους Μπολόνια συνέχισε να πρωταγωνιστεί και μετά από ένα διάστημα... street basketball στο ανοιχτό γήπεδο της Via del Ravone βρήκε στέγη στη Sala Borsa, το κτίριο που στέγαζε το χρηματιστήριο της εποχής. Έγιναν προσαρμογές και ο χώρος έγινε ο ναός του ιταλικού μπάσκετ και πολλοί έκαναν συγκρίσεις με το Boston Garden. Εκεί κατέκτησε και τον πρώτο εθνικό τίτλο το 1945.
Η ομάδα μεγάλωνε και μαζί της χρειάστηκε να «μεγαλώσει» και το γήπεδό της. Σε εποχές που τα μεγάλα κλειστά γήπεδα ήταν άπιαστο όνειρο, ή ούτε καν σκέψη για τους πιο... πεζούς, η Βίρτους Μπολόνια απέκτησε το 1956 το δικό της σπίτι, το Sports Hall, 7.000 θέσεων. Α, και ξεχάστε και το Boston Garden. Το παρατσούκλι του γηπέδου ήταν «Il Madison», από το Madison Square Garden των Νιου Γιορκ Νικς φυσικά. Το όνομα το οποίο κράτησε πάντως ήταν τελικά PalaDozza και το πήρε το 1966 προς τιμήν του Δημάρχου Τζιουζέπε Ντότζα που είχε φροντίσει να φτιαχτεί το γήπεδο.
Η εποχή του “L’ Avvocato”
Ήταν μια εποχή, όμως, που συνδυάστηκε με την πρώτη παρακμή της ομάδας. Χρειάστηκε ο “L’ Avvocato” (ένα από τα... κόσμια παρατσούκλια του). Τζιανλουίτζι Πορέλι και οι δραστικές, αντικρουόμενες αποφάσεις και κινήσεις του για να επιστρέψει στην ελίτ στις αρχές της δεκαετίας του ‘70. Με το «καλημέρα» ήρθε σε ρίξη με τους φίλους της ομάδας, καθώς «πούλησε» το μεγάλο όνομα της εποχής, Τζιανφράνκο Λομπάρντι και έδιωξε εν μία νυχτί όλους όσους διοικούσαν το τμήμα. Στα 38 του ήξερε τι ήθελε να κάνει. Ήταν από τα ιδρυτικά μέλη της Lega Basket, έφερε ένα κολοσσό της εποχής της Sinudyne, την έκανε ανεξάρτητο τμήμα, αποσπώντας την από την «μαμά» ομάδα, έφερε τον Νταν Πίτερσον (από την Εθνική Ομάδα της Χιλής!) και κατέκτησε το κύπελλο και δύο συνεχόμενα πρωταθλήματα (1979, 1980) με τον Πίτερσον να βρίσκεται πλέον στη Μιλάνο, τον Τέρι Ντρίσκολ στην άκρη του πάγκου της και παίκτες ο Κρέζιμιρ Τσόσιτς, ο Τζιμ ΜακΜίλαν και ο Ρενάλτο Βιλάλτα στο παρκέ.
Εποχή Μεσίνα
Η επόμενη δεκαετία ήταν αυτή που συστήθηκε στην Ευρώπη και να φτιάχνει το όνομά της εκτός συνόρων με μια σκυταλοδρομία προπονητών: Αλεξάντερ Νίκολιτς, Αλμπέρτο Μπούτσι, Μπομπ Χιλ και τελικά Έτορε Μεσίνα... Στα 30 του χρόνια, κράτησε το τιμόνι της ομάδας και της οδήγησε στον πρώτο της ευρωπαϊκό τίτλο, το κύπελλο κυπελλούχων (13/3/1990). Η δεκαετία του ’90 ήταν η χρυσή της Βίρτους Μπολόνια, υπό τις εντολές πλέον του Αλφρέντο Κατζόλα, ο οποίος έφερε και τον Πρέντραγκ Ντανίλοβιτς.
Τεράστια ονόματα, ένας μεγάλος χορηγός στο όνομα της Kinder, μια εναλλαγή προπονητών Μεσίνα-Μπούτσι-Μεσίνα, ένα νέο γήπεδο, το ΠαλαΜαλαγκούτι των 8000 θέσεων το 1996. Και η πρώτη Ευρωλίγκα το 1998 απέναντι στην ΑΕΚ. Σχεδόν ένα μήνα αργότερα θα ερχόταν και το 14ο πρωτάθλημα με μια νίκη στον πέμπτο τελικό επί της συμπολίτισσας Φορτιτούντο στην οποία αγωνιζόταν ο Ντομινίκ Ουίλκινς! Ήταν η χρονιά που το προσωνύμιο «basket city» προστέθηκε στα... παρατσούκλια της Μπολόνια.
Μία χρονιά αργότερα ηττήθηκε στον τελικό της Ευρωλίγκας από τη Ζαλγκίρις Κάουνας, το 2001 κατέκτησε τον τίτλο σε μια διχασμένη ευρωπαϊκά Ευρώπη απέναντι στην Τάου και το τριπλ κράουν.
Το ειρηνικό... ντου!
Η σεζόν 2001-02 ήταν ελαφρώς περίεργη. Η Βίρτους πήρε το Κύπελλο Ιταλίας, αλλά ακολούθησαν κάποιες ήττες, οι οποίες οδήγησαν τον πρόεδρο Μάρκο Μαντριγκάλι στη δεύτερη χρονιά του στην ομάδα (είχε φέρει παίκτες όπως οι Γιάριτς, Τζινόμπιλι, Σμόντις, Ρασάρντ Γκρίφιθ και Ντέιβιντ Άντερσεν) να απολύσει τον Μεσίνα. Ίσως να νόμιζε πως η ομάδα θα παίζει μπάσκετ όπως στα video game της εταιρείας του. Αυτό που σίγουρα δεν έχουν τα video game είναι η διαδραστικότητα. Έτσι, φίλοι της Βίρτους (είναι από τους πλέον φανατικούς), που ήταν αντίθετοι με την απομάκρυνση του Μεσίνα, αποφάσισαν να εισβάλλουν στο γήπεδο, ειρηνικά για να τα λέμε όλα, πριν από έναν αγώνα με την Τριέστε, απαιτώντας να παραμείνει ο Ιταλός προπονητής στον πάγκο.
Ο Μαντριγκάλι αποφάσισε να τον επαναφέρει για να τον δει λίγους μήνες αργότερα την ομάδα του να χάνει στον τελικό της Ευρωλίγκας από τον Παναθηναϊκό μέσα στο δικό της σπίτι σε ένα Final Four κομμένο και ραμμένο στα μέτρα της και στις αρχές μιας νέας εποχής για το ευρωπαϊκό μπάσκετ συνολικά.
Ακολούθησαν αποχωρήσεις προπονητών, παικτών και τελικά χορηγών, ήρθαν οι ήττες, αλλά το χειρότερο ήταν η χρεωκοπία, στην οποία την παρέσυρε και η οικονομική πτώση της εταιρείας του Μαντριγκάλι. Τον Αύγουστο του 2003 η ιστορική Βίρτους υποβιβάστηκε εξαιτίας χρεών προς του παίκτες με τον Σάνι Μπετσίροβιτς να γίνεται το... μαύρο πρόβατο, καθώς ήταν ο πρώτος που έκανε καταγγελία και ζήτησε τα χρήματά του.
Ο σωτήρας Σαμπατίνι και ο αναμορφωτής Τζανέτι
Η σωτηρία ήρθε στο πρόσωπο του Κλαούντιο Σαμπατίνι, επιχειρηματία της περιοχής, ο οποίος φρόντισε για τους διακανονισμούς των χρεών, ώστε να μην διαλυθεί η ομάδα, διασώζοντας το όνομα της Βίρτους. Το 2004 επέστρεψε στην Α' Κατηγορία, αλλά ήταν μια διαδρομή που θα ακολουθούσε ξανά, όταν το 2016 υποβιβάστηκε για αγωνιστικούς πλέον λόγους και έχοντας ταλαιπωρηθεί με συνεχείς αλλαγές στα διοικητικά. Η ιστορία φάνηκε να αλλάζει με την παρουσία του Μάσιμο Τζανέτι στην ομάδα. Αυτό το Segafredo που βλέπετε, δική του εταιρεία καφέ. Ήταν χορηγός, απέκτησε και την πλειοψηφία των μετοχών, η ομάδα επέστρεψε στην Α’ Κατηγορία και μαζί στην ιστορική της έδρας το PalaDozza. Έγιναν μεταγραφικές κινήσεις, κάτι είχε αρχίσει να κινείται, αλλά η ομάδα δεν έφτασε ούτε στα πλέι οφ το 2018. Ένα χρόνο αργότερα όλα θα άλλαζαν με την κατάκτηση του Basketball Champions League και το φλερτ με την Ευρωλίγκα που κατέληξε σε μια... δοκιμαστική περίοδο συγκατοίκησης μέσω του EuroCup.
Χρειάστηκε όμως μια παρένθεση που προκάλεσε αρκετούς τριγμούς λίγο πριν έρθουν οι πανηγυρισμοί. Ο Αλμπέρτο Μπούτσι που πλέον ήταν πρόεδρος του τμήματος μπάσκετ, έφυγε από τη ζωή στις 9 Μαρτίου, χάνοντας τη μάχη με τον καρκίνο. Δύο μέρες αργότερα η Βίρτους έμενε εκτός πλέι οφ. Ο Στέφανο Σακριπάντι, που βρισκόταν στην τεχνική ηγεσία, απομακρύνθηκε και τον διαδέχθηκε ο Αλεξάντερ Τζόρτζεβιτς.
Με αυτόν στην άκρη του πάγκου η ιταλική ομάδα νίκησε την Ιμπεροστάρ Τενερίφη στον τελικό της Αντέρπ και πήρε τον πρώτο της ευρωπαϊκό τίτλο μετά από μια δεκαετία.
Η ιστορία και το αύριο
Στην τροπαιοθήκη της υπάρχουν 15 πρωταθλήματα Ιταλίας, 8 κύπελλα Ιταλίας, 2 πρωταθλήματα Ευρώπης, 1 FIBA Saporta Cup και ο τελευταίος ευρωπαϊκός της τίτλος, το BCL. Τη φανέλα της φόρεσαν παίκτες όπως ο Κρέζιμιρ Τσόσιτς, ο Μάικλ Ρέι Ρίτσαρντσον, ο Γιούρι Ζντοβτς, ο Ζόραν Σάβιτς, ο Ορλάντο Γούλριντζ, ο Ματίας Σμόντις, ο Μάρκο Γιάριτς, ο Πρέντραγκ Ντανίλοβιτς, ο Μανού Τζινόμπιλι και πολλοί ακόμη. Η νέα εποχή όμως μοιάζει να είναι εδώ. Η υπογραφή του Μίλος Τεόντοσιτς στο τριετές συμβόλαιο ίσως είναι η μεγαλύτερη απόδειξη πως η Βίρτους Μπολόνια ήρθε εδώ για να μείνει. Όπως και η υπόσχεση που έχει ουσιαστικά αποσπάσει για παρουσία στην Ευρωλίγκα από την επόμενη αγωνιστική περίοδο.
Ίσως το κάνει και σε ένα μεγαλύτερο «σπίτι», καθώς κάποια παιχνίδια της, συμπεριλαμβανομένου και αυτό με την συμπολίτισσα και άσπονδη εχθρό, Φορτιτούντο, θα τα δώσει στο Padiglione 30, ένα «προσωρινό» γήπεδο 10.000 θέσεων. Ποιος ξέρει; Όπως παλιότερα, ίσως και τώρα η υγιής κόντρα αυτών των δύο ομάδων, ίσως αναβιώσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το προσωνύμιο «Basket City»... Το σίγουρο είναι πως και οι δύο άντεξαν τους κραδασμούς και επέστρεψαν. Για πόσο; Ο χρόνος θα δείξει...
