Ας μείνουμε στα καθ' ημάς, δηλαδή τα μπασκετικά. Με αφορμή την -πρόσφατη- επιστροφή του Γιάννη Χριστόπουλου στην Κίνα, την παραμονή του Στέφανου Δέδα στο Ισραήλ και την αποχώρηση από την συγκεκριμένη χώρα του Γιάννη Καστρίτη, ας θυμηθούμε, τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις ξενιτεμένων Ελλήνων κόουτς. Που βρέθηκαν, δηλαδή, σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, κρατώντας μεγάλες εμπειρίες, σημειώσεις, αναμνήσεις ζωής, αλλά (ακόμη) και διακρίσεις/τίτλους. Κάποτε, θεωρούνταν αδιανόητο να βρεθεί Ελληνας τεχνικός στο εξωτερικό, πολλώ δε μάλλον (ακόμη θα λέγαμε) σε άλλα αθλήματα, αλλά στο μπάσκετ, αποτελεί βασικό εξαγώγιμο προϊόν!
Πολλοί βρήκαν την Ιθάκη τους κάπου αλλού, στην «εξορία», πολύ (ή λιγότερο) πιο μακριά από την ίδια τους την πατρίδα. Γιατί, η Κύπρος, για παράδειγμα, παραμένει ένας πιο προσιτός προορισμός για πολλούς. Απ' άκρη σε άκρη της υφηλίου, λοιπόν, διότι το μπάσκετ πολύ απλά παίζεται (και διδάσκεται) παντού.
Ασχέτως, αν αλλάζουν τα συστήματα και οι τακτικές της στρατηγικής... Μπορεί να διαφέρουν και τα μπάτζετ, ενίοτε, αλλά όπως και να έχει, καθένας από τους κόουτς, που αναφέρουμε, κυνήγησε την τύχη του, μακριά από το σπίτι του, ανοίγοντας νέα κεφάλαια, βρίσκοντας -προσωρινά ή μόνιμα- καινούριο καταφύγιο, μία δεύτερη οικογένεια!
Σκανδιναβία και ελβετικά... ρολόγια
Οταν λέμε Ευρώπη βέβαια, δεν εννοούμε μόνο τα προηγμένα πρωταθλήματα, καθώς υπάρχουν και απίθανες (μπασκετικά) χώρες, που βρέθηκε -κι όμως- κάποιος Ελληνας. Για παράδειγμα, στην Σκανδιναβία, προς Νορβηγία μεριά, θήτευσε ο Μιχάλης Καλαβρός, στην Δανία ο Γιώργος Σουλιώτης και στην Σουηδία οι Αρης Λυκογιάννης, Κώστας Φλεβαράκης, Πασχάλης Λέρας και Κώστας Κεραμιδάς. Αλλάζοντας πορεία στον χάρτη, παραμένοντας στην Γηραιά Ηπειρο, πάντως (συγκεκριμένα στο Ηνωμένο Βασίλειο), στην Ιρλανδία βρέθηκαν οι Δημήτρης Ζαχαρίας, Γιάννης Λιαπάκης, στην Μεγάλη Βρετανία ο Ανδρέας Καπούλας ενώ παραπέρα στην Ελβετία μέτρησαν πολλές μπασκετικές ώρες, σαν άλλο φημισμένο ρολόι της χώρας, οι Νίκος Βετούλας, Δημήτρης Νασούφης, Δάφνη Σταυρακάκη.
Ανατολικό μπλοκ
Προς Ρωσία μεριά, τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα, με πολλούς Ελληνες κι ενδεικτικά, τους: Βαγγέλη Αγγέλου, Γιάννη Σφαιρόπουλο, Ανδρέα Πιστιόλη, Γιώργο Βόβορα, Διαμαντή Παναγιωτόπουλο, Δημήτρη Ιτούδη, Δημήτρη Γαλάνη, Φώτη Κατσικάρη, Αστέριο Καλύβα, Τζώρτζη Δικαιουλάκο, Στέφανο Δέδα, Γιώργο Μπαρτζώκα, Ηλία Καντζούρη, Αργύρη Πεδουλάκη, Θανάση Παπαχατζή, Δημήτρη Πρίφτη, Θωμά Νίκου και Βασίλη Σίμτσακ, να καταγράφουν στο βιογραφικό τους την παρουσία τους εκεί. Κάποιοι, με τον ρόλο του ασίσταντ. Οπως ασίσταντ ήταν και ο Γιώργος Μπιτζάνης, στην Ουκρανία, επί ημερών Βασίλη Φραγκιά, στο ανατολικό μπλοκ. Η Γεωργία εμπιστεύεται τον Ελληνα προπονητή και αυτό φαίνεται από τις περιπτώσεις των Γιώργου Κετσελίδη, Ηλία Ζούρου, Αντώνη Δούκα, Γιώργου Λιμνιάτη, ενώ κάτοικοι Καζακστάν δήλωσαν, παλιότερα, οι Ηλίας Παπαθεοδώρου, Κώστας Φλεβαράκης, παρέα με τους Ελληνες άμεσους συνεργάτες τους (Μενουδάκος, Παπάζογλου). Πολίτες του κόσμου πολλοί από τους παραπάνω Ελληνες κόουτς, με τον Κώστα Φλεβαράκη να έχει περάσει επίσης από Ουγγαρία, και Πολωνία. Στην Πολωνία (όπως και σε Τουρκία και Λετονία) δούλεψε ο Τζώρτζης Δικαιουλάκος και στην Λιθουανία εργάστηκαν ο Ηλίας Ζούρος με τους τότε συνεργάτες του (Ηλίας Καντζούρης, Γιώργος Κετσελίδης).
Αυστρία, Γαλλία, Μεξικό και Τσεχία και Κύπρος αποτελούν τις χώρες από τις οποίες κρατά εικόνες ο Κρις Χουγκάζ. Και μιας και ο λόγος για το νησί της Αφροδίτης, εκεί εργάστηκαν (ή και συνεχίζουν), μεταξύ άλλων και οι Βασίλης Φραγκιάς, Δημήτρης Κουκούρης, Στράτος Κουκουλεκίδης, Κώστας Φλεβαράκης, Γιώργος Σκαραφίγκας, Βαγγέλης Ζιάγκος, Θανάσης Σκουρτόπουλος, Γιώργος Καλαφατάκης, Φώτης Τακιανός, Μέμος Ιωάννου,Γιώργος Βόβορας, Μιχάλης Κακιούζης.
Στην Ισπανία εγκαταστάθηκε για τα καλά ο Φώτης Κατσικάρης (μαζί του παλαιότερα στην Μούρθια ο Αστέριος Καλύβας), εργάστηκε στην Ιβηρική ο Γιώργος Μπαρτζώκας με το επιτελείο του (Χρήστος Παππάς, Στέφανος Τριαντάφυλλος), ενώ από την Γερμανία πέρασε -επιτυχώς- ο Ηλίας Καντζούρης.
Στεκόμενοι στην Γερμανία, προσθέτουμε, φυσικά, τα ονόματα των Γιάννη Χριστόπουλου, Χρήστου Δικταπανίδη, Κώστα Φλεβαράκη, Κώστα Παπάζογλου, Μιχάλη Καλαβρού, αλλά επίσης και ο Γιάννης Κούκος γνωρίζει τα γερμανικά κατατόπια. Λίγο παραδίπλα, στην Αυστρία εγκαταστάθηκε για κάποια περίοδο ο Κρις Χουγκάζ, ο οποίος είναι γνώστης και του τσέχικου (και του αρμένικου!) μπάσκετ και πλέον συνεχίζει στην Γαλλία. Στην οποία Γαλλία, δούλεψε, παλαιότερα, ο Ηλίας Ζούρος, αλλά και ο Παναγιώτης Γιαννάκης με τον Νίκο Λινάρδο. Απ' έξω κι ανακατωτά γνωρίζουν την Ουγγαρία οι Κώστας Φλεβαράκης, Κώστας Κεραμιδάς.
Η Ιταλία, θα μπορούσε να περιλαμβάνει στην σχετική λίστα τον Χρήστο Σταυρόπουλο, αλλά ο οποίος διατηρεί άλλη θέση (και όχι προπονητή) στην Αρμάνι. Διότι, ενώ έχουν παίξει πολλοί Ελληνες εκεί, το... ούνα φάτσα ούνα ράτσα δεν επιβεβαιώνεται με εξαγωγή προπονητών. Με εισαγωγή, ναι.
Στην Τουρκία εξάλλου, θήτευσαν οι Δημήτρης Ιτούδης, Στέφανος Δέδας, Βαγγέλης Αγγέλου, Ηλίας Ζούρος και η Κατερίνα Χατζηδάκη (και στο μακρινό της άγονης γραμμής Ιράν). Ο Γιάννης Τσιρογιάννης βρέθηκε, σχεδόν σε απαγορευμένη ζώνη, ως... μπασκετικός μετανάστης στο Ιράκ, ενώ από την Σαουδική Αραβία πέρασε ο Στράτος Κουκουλεκίδης.
Και στις ΗΠΑ
Αν υπολογίσει κανείς τους απανταχού Ελληνες ομογενείς της διασποράς που βρέθηκαν ή βρίσκονται σε πάγκους ομάδων, ακόμη χαμηλότερης κλίμακας, η λίστα αυξάνει. Αυτό, σε ό,τι αφορά, κυρίως, ΗΠΑ και Καναδά. Ωστόσο, αν εστιάσουμε στις ΗΠΑ, σαφώς, παράσημο αποτελεί για τον Φώτη Κατσικάρη η παρουσία σε πάγκο ομάδας του ΝΒΑ (Γιούτα) και θα μπορούσε να αναφερθεί και το όνομα του Κυριάκου Ραμπίδη (στην ελληνική εκδοχή), ο οποίος, έχει παρουσία ως βοηθός (και) στους Λέικερς. Εμπειρία από ΗΠΑ έχουν, πάντως και οι Μιχάλης Καλαβρός, Θανάσης Παπαχατζής. Και επειδή το μακριά και πέρα από τον... όποιο ωκεανό, δεν σημαίνει αυτόματα μόνο ΗΠΑ, να σημειώσουμε πως, χωρίς να υπολογίζονται οι ομογενείς «καγκουρό» της Αυστραλίας, υπάρχει ένας Ελληνας που χόρεψε... χάκα στη Νέα Ζηλανδία και είναι ο πολυταξιδεμένος κόουτς, Μιχάλης Καλαβρός
Προς Κίνα, Ιαπωνία, Κορέα μεριά, τα ονόματα πληθαίνουν, με τους Παναγιώτη Γιαννάκη, Μάνο Μανουσέλη, Χάρη Μαρκόπουλο, Γιάννη Καλαμπόκη, Μιχάλη Καλαβρό, Στράτο Κουκουλεκίδη, Βλάση Βλαϊκίδη, Μιχάλη Κυρίτση, Στιβ Γιατζόγλου, Αλέξη Φαλέκα, να γνωρίζουν καλά τα κατατόπια. Ομοίως, θα μπορούσε να είναι μέσα στα ονόματα και ο Χρήστος Μαρμαρινός, που είχε συμφωνήσει με ιαπωνική ομάδα. Στην Ιορδανία δούλεψαν ο Βαγγέλης Αλεξανδρής με τον Γιάννη Λίβανο, ενώ στην Τυνησία ο Δημήτρης Παπαδόπουλος, ο Κύπριος Λίνος Γαβριήλ, ο Γιώργος Κετσελίδης και ο Στράτος Κουκουλεκίδης (με τον Δημήτρη Βαρβούνη). Ιχνη... Ελλήνων κόουτς αναζητούνται, εξάλλου, στην Νότια Αμερική (αν και υπήρξε κρούση της εθνικής Βραζιλίας στον Παναγιώτη Γιαννάκη). Από Λατινική Αμερική έχει ιδία άποψη ο Κρις Χουγκάζ (Μεξικό).
Βαλκάνια και όχι μόνο
Αναφορικά με σχετικά κοντινές χώρες σε εμάς, αλλά που δεν συνηθιζόταν να βλέπουμε Ελληνα κόουτς προς τα εκεί, στην Κροατία εργάστηκε ο Δημήτρης Ιτούδης, στο Μαυροβούνιο ο Ηλίας Ζούρος και στην Σερβία θεωρούμε «δικούς» μας, τους Μίλαν Τόμιτς και Ντράγκαν Σάκοτα. Γνώστες, επιπροσθέτως, από Βαλκάνια και δη Ρουμανία είναι οι Σάκης Παραλίκας, Τζώρτζης Δικαιουλάκος, Γιάννης Διαμαντάκος. Προχωρώντας το οδοιπορικό του Ελληνα κόουτς, λίγο έλειψε να δούμε τον Δημήτρη Ιτούδη στην εθνική Σλοβενίας, εκεί δηλαδή που δούλεψε ο Στέφανος Δέδας, με τον Δημήτρη Γαλάνη να έχει εικόνα από το βουλγαρικό μπάσκετ.
Η προπονητική αναζήτηση έφερε τους Στράτο Κουκουλεκίδη (και Σκόπια), Δημήτρη Παπαδόπουλο, Φώτη Τακιανό και Τόνυ Κωνσταντινίδη στο Κόσοβο.
Ο Κωνσταντινίδης γνωρίζει καλά και από εθνική Αλβανίας, μία χώρα στην οποία δούλεψε και ο Αντώνης Δούκας.
Ο Δούκας συνεχίζει στα ΗΑΕ. Με διακρίσεις συνδύασαν την παρουσία τους στο Κατάρ οι Στέργιος Κουφός και Βασίλης Φραγκιάς, μαζί με τους συνεργάτες τους.
Με τον κόουτς Κουφό, για μεγάλο χρονικό διάστημα, ήταν και ο Θανάσης Γιαπλές, όπως με τον κόουτς Φραγκιά, αντίστοιχα, ο Γιώργος Μπιτζάνης.
Στο Κατάρ εργάστηκαν και οι Μάνος Μανουσέλης, Παναγιώτης Φωτεινάκης, Βασίλης Μπρατσιάκος (εξακολουθεί), όπως και ο Παναγιώτης Γιανναράς..
Μέχρι και στη Νότιο Αφρική έφτασε η χάρη του Ελληνα κόουτς, καθώς εκεί είχε βρει τη νέα του πρόκληση ο Γιάννης Γράψας. Στον Λίβανο βρήκαν «στέγη», σε στιγμές της πορείας τους, οι Ελένη Καπογιάννη, Θανάσης Παπαχατζής, Βαγγέλης Ζιάγκος, Ηλίας Ζούρος, Αγγελος Τσίκληρας, Γιώργος Κετσελίδης και βέβαια ο «δικός» μας, Λευτέρης Σούμποτιτς (με τον Δημήτρη Μητρόπουλο). Το Ισραήλ -εύκολα- το συνδέει κάποιος με τους Γιάννη Σφαιρόπουλο, Βασίλη Γεραγωτέλλη, τον Στέφανο Δέδα, αλλά και τον Γιάννη Καστρίτη, που θήτευσε εκεί. Οπως θήτευσε -για λίγο- και ο Φώτης Κατσικάρης.
