Η δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα περνάει σε λίγες ώρες στην ιστορία και αφήνει ως παρακαταθήκη σημαντικές αλλαγές στο μπάσκετ. Αλλαγές στον τρόπο που παίζεται το παιχνίδι όχι μόνο μέσα στις τέσσερις γραμμές του γηπέδου, αλλά και έξω από αυτές.
Το μπάσκετ (όπως και το ποδόσφαιρο) είναι ένα άθλημα, το οποίο εδώ και καιρό έχει αρχίσει να μετασχηματίζεται σε εμπορικό προϊόν. Κι η δεκαετία του 2010 υπήρξε κρίσιμη ως προς αυτό τον μετασχηματισμό. Τουλάχιστον στην Ευρώπη, διότι στις ΗΠΑ όλα αυτά έχουν γίνει πολύ νωρίτερα με το ΝΒΑ.
Το μοντέλο της Ευρωλίγκας εδραιώθηκε στη γηραιά ήπειρο, δρομολογώντας κοσμογονικές αλλαγές στη δομή του μπάσκετ, όπως τη γωρίζουμε σήμερα. Το ερασιτεχνικό σωματείο παύει σιγά σιγά να αποτελεί το βασικό κύτταρο του αθλήματος κι αυτό το ρόλο αρχίζει να παίζει η αθλητική ανώνυμη εταιρεία.
Μέσα στη δεκαετία του 2010 αποκαλύφθηκε σε όλες του τις πτυχές το πλάνο του Τζόρντι Μπερτομέου για το μέλλον του ευρωπαϊκού μπάσκετ, το οποίο φαίνεται να επικρατεί. Δύο διοργανώσεις (Ευρωλίγκα, Eurocup), που επικοινωνούν μεταξύ τους και απαρτίζονται από ομάδες, οι οποίες επιλέγονται με κριτήρια εμπορικά και όχι αθλητικά. Η εμπορική αξία των κλαμπ, αλλά και των αγορών στις οποίες απευθύνονται περνούν πλέον σε πρώτο πλάνο, έναντι των όποιων γνωστών αθλητικών κριτηρίων ίσχυαν μέχρι σήμερα. Οι διοργανώσεις “κλείνουν” για τους πολλούς, διότι για να είναι πιο ελκυστικές στους χορηγούς πρέπει να μην έχουν μεγάλες αλλαγές ως προς τη σύνθεσή τους, και οι όποιες προσθήκες ομάδων γίνονται πάντα με εμπορικά κριτήρια.
Το μοντέλο αυτό διαφοροποιεί δραστικά τη δομή του ευρωπαϊκού μπάσκετ. Τα γνωστά σχήματα σωματείο - εθνική ομοσπονδία - διεθνής ομοσπονδία και τοπικό πρωτάθλημα - εθνικό πρωτάθλημα - διεθνής διοργάνωση ανατρέπονται και αντ’ αυτών αναδύεται ένα άλλο με κέντρο την αθλητική ανώνυμη εταιρεία, που έχει καθαρά κερδοσκοπικό χαρακτήρα.
Οι ανώνυμες εταιρείες συγκροτούν συνεταιρισμό, ο οποίος διοργανώνει τα δικά του πρωταθλήματα και σταδιακά ανεξαρτητοποιείται από τους επίσημους φορείς του αθλήματος. Η Ευρωλίγκα έχει τη δική της επιτροπή διαιτησίας, τις δικές της ενώσεις παικτών και προπονητών, πρόσφατα θεσμοθέτησε και όργανο επίλυσης οικονομικών διαφορών για τους προπονητές, σιγά σιγά δημιουργεί ένα πλαίσιο λειτουργίας, που κάποια στιγμή θα της επιτρέψει να μην έχει καμία απολύτως εξάρτηση από τις εθνικές και διεθνείς ομοσπονδίες.
Οι ανώνυμες εταιρείες αναλαμβάνουν σιγά σιγά και το κομμάτι της παραγωγής αθλητών. Με ακαδημίες που ιδρύονται είτε από τα κλαμπ και λειτουργούν ανεξάρτητα από τα σωματεία από τα οποία προέρχονται είτε από άλλους ιδιώτες. Η Ευρωλίγκα έχει δημιουργήσει και πρωτάθλημα για τις ακαδημίες των κλαμπ-μελών της (Adidas Next Generation) και σταδιακά ανεξαρτητοποιείται και σε αυτό τον τομέα.
Η δεκαετία του 2010 σηματόδοτησε τη στροφή του μπάσκετ προς τη βιομηχανία του θεάματος, όπου στόχος είναι η ψυχαγωγία του φιλάθλου-καταναλωτή και ο προσπορισμός κέρδους με βάση τους νόμους της ελεύθερης αγοράς. Οι χορηγοί έχουν τον πρώτο και τελευταίο λόγο, διότι αυτοί χρηματοδοτούν το όλο εγχείρημα, άρα κρίθηκε ότι πρέπει να αποφασίζουν για τα πάντα. Ακόμα και για τις ομάδες που θα παίζουν στις διοργανώσεις.
Το μπάσκετ αρχίζει να αφορά τους λίγους που παράγουν το θέαμα και τους πολλούς που το καταναλώνουν. Όσοι πιστεύουν ότι αξία έχει ο αγώνας, αρχίζουν να χάνουν σιγά σιγά τη θέση τους σε αυτό. Εκτός αν τη νέα δεκαετία, αναδυθεί κάποια νέα προοπτική…
Η δεκαετία του τριπόντου
Η δεκαετία του 2010 σηματοδότησε αλλαγές και στον τρόπο που παίζεται το παιχνίδι μέσα στις τέσσερις γραμμές του γηπέδου. Το μπάσκετ παραμένει άθλημα των ψηλών, όχι όμως των πολύ ψηλών. Οι… δεινόσαυροι δεν έχουν εξαφανιστεί τελείως, δεν είναι όμως και τόσο απαραίτητοι για να φράξουν τις ρακέτες ή να δώσουν επιθετικό πλεονέκτημα κάτω από τα καλάθια. Αυτό που κυρίως μετρά είναι τα αθλητικά προσόντα. Και το τρίποντο.
Το σουτ έξω από τη γραμμή των 6,75μ. (ή 7,25μ. αν μιλάμε για ΝΒΑ) απέκτησε τη δεκαετία που πέρασε κομβικό ρόλο στους σχεδιασμούς των προπονητών. Γιατί είναι ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος για να ανοίξει η αντίπαλη άμυνα και να δημιουργηθούν μεγαλύτεροι χώροι για δράση τόσο των ψηλών όσο και των κοντών. Οι καλοί σουτέρ βοηθούν και τους συμπαίκτες τους να είναι πιο παραγωγικοί.
Ο Στεφ Κάρι στο ΝΒΑ πέρασε αυτή τη λογική σε άλλο επίπεδο με την ικανότητά του να σκοράρει και από πιο μακριά. Από τα 8, τα 9 ή και τα 10 μέτρα. Το γήπεδο με αυτό τον τρόπο μεγαλώνει ακόμα περισσότερο, η αντίπαλη έχει περισσότερα τετραγωνικά μέτρα να καλύψει κι έτσι δεν χρειάζεται καν να έχεις ψηλούς για να κερδίσεις. Οι Γκόλντεν Στέιτ Ουόριορς κέρδισαν τρία πρωταθλήματα παίζοντας ουσιαστικά χωρίς σέντερ και καθιερώνοντας το λεγόμενο small ball. Γι’ αυτό στην Αμερική είπαν πως ο Κάρι άλλαξε το παιχνίδι.
Και στην Ευρώπη, όμως, το τρίποντο κυριαρχεί πλέον στο παιχνίδι. Το λέει συνεχώς ο Ρικ Πιτίνο από τότε που ήρθε στον Παναθηναϊκό, το λένε όμως και οι αριθμοί. Τη δεκαετία του 2000 οι ομάδες της Ευρωλίγκας επιχειρούσαν κατά μέσο όρο 19,74 τρίποντα σε κάθε αγώνα τους. Τη δεκαετία του 2010 αυτός ο μέσος όρος αυξήθηκε κατά δύο σουτ. Πλέον οι ομάδες της Ευρωλίγκας σουτάρουν 21,84 τρίποντα ανά αγώνα.
Το εντυπωσιακό είναι ότι οι αριθμοί αυτοί εκτινάχθηκαν μετά τη σεζόν 2014-15, όταν οι Ουόριορς του Στεφ Κάρι κέρδισαν το πρώτο από τα τρία πρωταθλήματά τους. Σύμπτωση ή όχι, η ουσία είναι πως το παιχνίδι έχει αλλάξει…
