Αυτή την περίοδο αναμφισβήτητα βιώνουμε όλοι πρωτόγνωρες καταστάσεις που χωρίς τα εφόδια προηγούμενης εμπειρίας, γνώσης κι επιστημονικών δεδομένων, πολύ απλά, δεν γνωρίζουμε πώς να χειριστούμε.
Τον μήνα Μάρτιο η παγκόσμια αθλητική κοινότητα βίωσε ένα μεγάλο σοκ με την αρχή της πανδημίας, με αποτέλεσμα την ανατροπή για τους επαγγελματίες αθλητές, προπονητές και στελέχη του χώρου μιας ζωής, που έως εκείνο το διάστημα, θεωρούσαν δεδομένη. Η επαγγελματική και οικονομική ανασφάλεια, η αβεβαιότητα για το μέλλον, η έλλειψη της καθημερινής δομής και προγράμματος, αλλά και η στέρηση της ομαδικότητας που ψυχολογικά κυρίως στηρίζει έναν αθλητή, έγιναν πηγές άγχους και ανησυχίας για όλους. Το αίσθημα του «δεν έχω πλέον τον έλεγχο της ζωής μου» ήταν το κύριο χαρακτηριστικό της νέας εποχής.
Οι έφηβοι αθλητές παγκοσμίως δεν επηρεάστηκαν εξίσου. Η απομάκρυνση της πίεσης τόσο στο επίπεδο του σχολείου (εποχή εξετάσεων και προετοιμασίας Πανελληνίων), όσο και στο αθλητικό επίπεδο (τελικοί αγώνων/πρωταθλημάτων ή εθνικών ομάδων Κ-18, Κ-16), πήραν απρόσμενα και ως εκ θαύματος πάνω από τα κεφάλια των παιδιών τη μόνιμη ‘’δαμόκλειο σπάθη’’ που κάθε χρόνο την εποχή της άνοιξης και αρχών καλοκαιριού, έκανε τη ζωή τους πολύ δύσκολη.
Εάν προσθέσουμε σε αυτό την μεγιστοποίηση και εξέλιξη της χρήσης του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, αυτήν την περίοδο, κάτι που για τα νέα παιδιά είναι ευχάριστο, εύκολο κι επιθυμητό, κατανοούμε γιατί προσαρμόστηκαν καλύτερα.
Η δεύτερη φορά που η πολιτεία σταματάει λόγω του νέου κύματος της πανδημίας τις αθλητικές δραστηριότητες στο ερασιτεχνικό επίπεδο, μας βρίσκει όχι μόνον απροετοίμαστους για μια ακόμα φορά, αλλά και πιο επαναστατικούς κι ασυμβίβαστους με ένα αίσθημα αδικίας να πλανάται στον χώρο. Και δυστυχώς τα χειρότερα μάλλον έπονται.
Τι μπορούμε να κάνουμε λοιπόν, έτσι ώστε να βοηθήσουμε τους νεαρούς αθλητές/τριές μας όχι μόνο να ανταπεξέλθουν καλύτερα στη δύσκολη αυτή συγκυρία, αλλά και να τη χρησιμοποιήσουν προς όφελός τους;
Αφήνουμε στην άκρη ατέρμονες συζητήσεις και υπεραναλύσεις και εστιάζουμε στο εδώ και στο τώρα των αθλητών μας. Πρωταρχικά φροντίζουμε τον εαυτό μας για να μπορέσουμε στη συνέχεια να φροντίσουμε αυτούς που εξαρτώνται από εμάς. Δεν καταστροφολογούμε, αντίθετα παραμένουμε ήρεμοι, αισιόδοξοι, μεθοδικοί, οργανωμένοι, προσβάσιμοι. Δίνουμε ειδικές και προσωποποιημένες οδηγίες στους αθλητές μας κρατώντας ανοικτά τα κανάλια επικοινωνίας είτε με ομαδικές συνομιλίες είτε με σύντομες ατομικές. Εκτός από το συνολικό πρόγραμμα προπόνησης που εκπονούμε, φροντίζουμε εξίσου, ή ίσως και περισσότερο, την ψυχική και νοητική τους υγεία. Εστιάζουμε στο να βοηθήσουμε τους αθλητές μας να καλλιεργήσουν ή να ενισχύσουν το ψυχικό τους σθένος.
«Mental Strength, Mental Toughness, Mental Power, Ψυχικές Δυνάμεις, Mental Skills, Ψυχολογικές Δεξιότητες» είναι κάποιοι από τους όρους που περιγράφουν αυτό που ονομάζουμε « Ψυχικό Σθένος». Ψυχικό Σθένος είναι η ικανότητά μας, να αναγνωρίζουμε και να κατανοούμε τα συναισθήματά μας, τα συναισθήματα των άλλων και να χρησιμοποιούμε αυτή τη συναισθηματική πληροφορία ως οδηγό σκέψης και συμπεριφοράς.
Το ψυχικό σθένος μας βοηθά να αναπτύξουμε ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ έτσι ώστε :
* να αντιμετωπίζουμε καλύτερα δύσκολες καταστάσεις
* να επανερχόμαστε μετά από αποτυχία
* να μην εγκαταλείπουμε
* να προσπαθούμε περισσότερο
* να κάνουμε διορθωτικές κινήσεις
* να μαθαίνουμε από τα λάθη μας
* να θέτουμε νέους στόχους
* να προσαρμοζόμαστε ευκολότερα σε νέες καταστάσεις
* να ωριμάζουμε από τις εμπειρίες μας
* να ξεπερνάμε τις δυσκολίες
* να κοιτάμε μπροστά
* να εστιάζουμε στα θετικά
* να είμαστε ευέλικτοι
* να επιλύουμε προβλήματα
* να ρυθμίζουμε τα συναισθήματά μας
Οι συνήθεις δυσκολίες που συναντά ένας αθλητής μεγιστοποιούνται και επαυξάνονται αυτή τη δύσκολη περίοδο και είναι:
* Άγχος & Ανασφάλεια
* Συναισθηματικά Κενά
* Έλλειψη κινήτρου
* Αδυναμία συγκέντρωσης
* Έλλειψη σταθερότητας
* Αβεβαιότητα και Φόβος για το μέλλον
* Χαμηλή αυτοπεποίθηση
Τι δεξιότητες όμως απαιτούνται για να ενισχύσουμε το ψυχικό μας σθένος και με ποιες τεχνικές/στρατηγικές μπορούμε να το βελτιώσουμε;
Αυτογνωσία
Θέλουμε τα παιδιά να αποκτήσουν, εάν δεν έχουν, μια σωστή εικόνα του αθλητή-εαυτού τους. Τους βοηθάμε να γνωρίσουν τα όρια τους, λίγο διαφορετικά τώρα λόγω των συνθηκών, και τους βοηθάμε να μπούνε σε πρόγραμμα σωματικής βελτίωσης πάντα με τις σωστές οδηγίες από εμάς ή από συνεργάτες επιστήμονες γυμναστές.
Προσθέτουμε στον αθλητικό προγραμματισμό την παρακολούθηση video από αγώνες του αθλητή -εάν υπάρχουν- και προσθέτουμε εκπαιδευτικά video από το διαδίκτυο. Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να ανταλλάσσουν τα εκπαιδευτικά video μεταξύ τους και με εσάς.
ΠΡΟΣΟΧΗ! Άλλο να βλέπουμε αθλητικά video για αναψυχή και άλλο να βλέπουμε στοχευμένα video από αθλητές που είναι συμβατοί με αυτό που θα θέλαμε και μπορούμε να γίνουμε. Ο ρόλος του προπονητή σ’ αυτόν το τομέα είναι καθοριστικός.
Βοηθάμε τους αθλητές μας να συνειδητοποιήσουν και να διαχειριστούν τον ελεύθερο χρόνο τους.
ΠΡΟΣΟΧΗ! Η αίσθηση ότι τώρα έχουμε χρόνο καταρρέει εάν δεν οργανώσουμε αυτόν τον ελεύθερο χρόνο που πραγματικά τώρα υπάρχει. Ειδικά για τα παιδιά των πόλεων η έλλειψη “δρομολογίων” σχολείου, φροντιστηρίου, προπόνησης τους δίνει από μια έως και δύο ελεύθερες ώρες ημερησίως.
Ένα καλό πρακτικό εργαλείο είναι η καταγραφή των δραστηριοτήτων των αθλητών για 24 ώρες-7 ημέρες την εβδομάδα (βλ. Παράρτημα 24/7).
Διαχείριση χρόνου
Βοηθάμε τους αθλητές μας να αποκτήσουν καλύτερη αίσθηση του χρόνου έτσι ώστε να οργανώνουν και να προγραμματίζουν καλύτερα την καθημερινότητά τους. Τους βοηθάμε να κατανοήσουν ότι η αίσθηση του άπλετου χρόνου που έχουν στην καθημερινότητά τους είναι πλασματική και ότι οι υποχρεώσεις συνεχίζονται, απλά με νέα μορφή. Ένα καλό πρακτικό εργαλείο είναι η καταγραφή των δραστηριοτήτων των αθλητών για 24 ώρες 7 ημέρες την εβδομάδα. (Βλ. Παράρτημα)
Στοχοθεσία
Καθορισμός Στόχων με βάση το ακρώνυμο S.M.A.R.Τ:
Specific – Συγκεκριμένοι: Ανάλογα το επίπεδο, τον χώρο και την δραστηριότητα προσπαθούμε να βελτιωθούμε σε συγκεκριμένους τομείς που καθορίζονται με την βοήθεια του προπονητή μας.
Measurable – Μετρήσιμοι : Χρησιμοποιούμε χρόνο, επαναλήψεις, ποσοστά έντασης έτσι ώστε να έχουμε ένα σημείο αναφοράς και να δουλεύουμε για να το βελτιώσουμε.
Attainable – Πραγματοποιήσιμοι : Δεν προσπαθούμε να φτάσουμε στη κορυφή με ένα βήμα
Relevant – Σχετικοί: Προσπαθούμε να μη παρασυρόμαστε είτε από ευκολία είτε από υπερβολικό ζήλο και να δουλεύουμε σκληρά αλλά όχι βασισμένα πάνω στις ανάγκες μας. Το πιο συχνό παράδειγμα είναι να χρειαζόμαστε βελτίωση στον χειρισμό της μπάλας και να δουλεύουμε πολύ σκληρά στα βάρη ή το ακριβώς αντίθετο.
Time bound – Μέσα σε χρονοδιάγραμμα Χρειαζόμαστε οπωσδήποτε ένα χρονικό σημείο αναφοράς για να κάνουμε έλεγχο επιτυχίας της στοχοθέτησης και στοχοπροσήλωσης.
Από τις τρεις διαφορετικές κατηγορίες στόχων α. Διαδικαστικοί β. Απόδοσης γ. Αποτελεσμάτων, αυτή την εποχή θα πρέπει να επικεντρωθούμε στους διαδικαστικούς στόχους με έμφαση στους τομείς τήρησης χρονοδιαγραμμάτων (χρόνος διαβάσματος, άσκησης, διατροφής, χαλάρωσης αλλά και διασκέδασης) και υιοθέτησης ευεργετικών συνηθειών. Καταγράφουμε:
Ανάλογα το άθλημα, προσπαθούμε να είμαστε δημιουργικοί και προσαρμοστικοί έτσι ώστε να χρησιμοποιήσουμε με φαντασία και χρηστικότητα τον φυσικό χώρο που διαθέτουμε.
Συγκέντρωση
Είναι η Ικανότητα μας να εστιάζουμε την προσοχή μας προς ένα συγκεκριμένο ερέθισμα την φορά, χωρίς να επηρεαζόμαστε από άλλα εξωτερικά και εσωτερικά ερεθίσματα που ανταγωνίζονται την προσοχή μας. Ο αθλητής θα πρέπει να μπορεί να :
* Αναγνωρίζει διασπαστικούς παράγοντες
* Αναπτύσσει ανθεκτικότητα στα διασπαστικά ερεθίσματα
* Εστιάζει στο ‘’εδώ και στο τώρα’’
* ‘’Παρκάρει την σκέψη του’’
* Χρησιμοποιεί λέξεις κλειδιά για συγκέντρωση & επαναφορά
* Κάνει αυτοδιάλογο με θετικά μηνύματα
* Περιορίζει το άγχος του
* Είναι ξεκούραστος πριν την προπόνηση ή το διάβασμα
Κίνητρο
Η έλλειψη κινήτρου είναι βασικός παράγοντας αποτυχίας στον αθλητισμό. Ο αθλητής θα πρέπει να:
* Θέτει βραχυπρόθεσμους και πραγματοποιήσιμους στόχους
* Κρατά ζωντανό στο μυαλό του πάντα τον τελικό στόχο
* Καθιερώνει τον καθημερινό του προγραμματισμό με βάση τους στόχους αυτούς
* Κάνει προπόνηση/ συναναστρέφεται δια ζώσης και διαδικτυακά με άτομα που έχουν θετική προδιάθεση και ίδιους στόχους με αυτόν.
Καθιέρωση ρουτίνας
Όλα τα παραπάνω μπορούμε να τα πετύχουμε όταν καθιερώσουμε μια καθημερινή ρουτίνα που θα συμπεριλαμβάνει τις δράσεις που θέλουμε να ενισχύσουμε μέσα από συγκεκριμένες ασκήσεις. Οι στόχοι δεν θα πετύχουν εάν δεν καταφέρουμε να τους μετατρέψουμε σε καθημερινές συνήθειες.
Βοηθάμε τα παιδιά να καταγράψουν την καθημερινότητα τους (βλ. Παράρτημα 24/7). Αυτό μπορεί να γίνει ο οδηγός στο να κατανοήσουν με την βοήθεια σας τον πραγματικό χρόνο που αφιερώνουν και σε ποιους τομείς τον αφιερώνουν: σχολείο, μελέτη, φροντιστήριο, γυμναστική , μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ταινίες-σειρές, ύπνος κτλ.
ΠΡΟΣΟΧΗ: Είναι σημαντικό να γίνει μια ειλικρινής καταγραφή των πεδίων γιατί δυστυχώς το πιο συνηθισμένο φαινόμενο των ημερών μας είναι η μη συνειδητή κατανόηση του πραγματικού χρόνου που τα παιδιά (αλλά και οι μεγάλοι) καταναλώνουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Πολλές φορές ο πραγματικός χρόνος ξεπερνά δύο και τρεις φορές τον χρόνο που νομίζουμε ότι ξοδεύουμε σ αυτά.
=============
Ο Dr. Νίκος Γεωργιάδης είναι Σύμβουλος Αθλητικού, Ακαδημαϊκού & Επαγγελματικού Προσανατολισμού και ιδρυτής της «Αθλέλιξης», φορέα που παρέχει στήριξη και συμβουλευτικές υπηρεσίες σε νεαρούς αθλητές, γονείς, προπονητές, φορείς/συλλόγους, και σωματεία.
